کرسی آزاداندیشی با عنوان «نقد ادله نافی حکومت در عصر غیبت» در موسسه آموزش عالی حوزوی کوثر برگزار شد. در این کرسی دو تن از طلاب گرایش کلام اسلامی به عنوان ارائه دهنده و منتقد بحث طرفین بحث بودند که رهبری این بحث را استاد ایشان جناب آقای آدینه بعنوان استاد داور به عهده داشتند. خلاصه مباحث کرسی به شرح ذیل است:
چکیده نظرات استاد ارائه کننده بحث :
برقراری حکومت از شئون امام معصوم است، بنابراین تشکیل حکومت جایز نیست. وظیفه ما در عصر غیبت انتظار است. از جمله دلایل مخالفت با تشکیل حکومت سه دلیل عمده است: 1. از نشانه های ظهور گسترش ظلم و ستم است و ما نباید از آن ممانعت کنیم تا امام زودتر ظهور کنند.
2. از طرفی روایاتی وجود دارد که هر گونه قیامی را نفی می کند و به سکوت و سکون در مقابل بلیات دعوت می کند: الف. دسته اول: روایاتی که هرگونه قیام را پیش از ظهور حضرت محکوم می کند. ب. دسته دوم: روایاتی که به سکون و سکوت در مقابل ظلم فرا می خواند و از مقابله با قیام های پیش از ظهور باز می دارد. ج. دسته سوم روایاتی که بیانگر ناکامی قیام های پیش از قیام حضرت مهدی علیه السلام است. د. دسته چهارم : روایاتی که دعوت به تقیه می کنند.
3. در حکومت تشکیل شده ظلم و جور فراوانی دیده می شود پس فایده تشکیل آن چیست؟
چکیده نظرات استاد منتقد :
در فقه اسلامی بیان شده است که اگر دزدی وارد خانه مسلمانی شود، وی به عنوان ظالم و متجاوز شناخته می شود و دفاع از خود در مقابل او واجب است. آیا معقول است که اسلام در دستور دفاع و جهاد علیه یک غارتگر خانگی را صادر کند ولی جهاد و قیام علیه غارت گران مملکت را جایز نداند؟ در این روایت از طاغوت نام برده شده که منظور همان حکومت ظلم و جور است پس روایت در صدد منع از حکومت اسلامی نیست. اشکال سندی و دلالی روایات به کار رفته حاکی از عدم دقت در استناد دهی معتقدین به نفی حکومت در عصر غیبت است. از سوی دیگر اگر چه مشکلات فراوانی هم وجود دارد، ولی این مشکلات نباید مانع برپایی حکومت باشد. بنا به فرمایش امام علی علیه السلام هر جامعه ای ناگزیر از حکومت است یا حکومت جور یا حکومت عدل. پس اگر حکوکتی بر پایه اسلام و عدل شکل نگیرد به ناچار مردم تحت پوشش حکومت جور قرار می گیرند.
نتایج دیدگاه موافق:
دیدگاه موافق تشکیل حکومت:
قائل شدن به عدم تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت مساوی است با تعطیلی بسیاری از احکام الهی؛ چرا که بسیاری از احکام دینی فقط در سایه حکومت اسلامی قابلیت تحقق و اجرا دارند. بنابراین تشکیل حکومت در عصر غیبت از دیدگاه عقلی بسیار مقبول و بلکه لازم الاجراست. از طرفی ضعف سندی و دلالی موجود در روایات نافی حکومت، مانع نفی حکومت نمی شود. زیرا در صورت پذیرش سند روایات، اهل بیت علیهم السلام در صدد نفی حکومت طاغوت بوده اند.
نتایج دیدگاه مخالف :
دیدگاه مخالف تشکیل حکومت:
مهم ترین منبع در دستیابی به حقیقت امر ، روایات اهل بیت علیهم السلام است. با توجه به روایلات فراوانی که از معصوم صادر شده است، ایشان از برقراری حکومت نفی کرده، انسان ها را به سکون و سکوت و تقیه فراخوانده اند. از طرف دیگر روایاتی که حاکی از برقراری حکومت عدل در عصر ظهور هستند ادعای نفی حکومت را تقویت می کنند. زیرا جامعه کنونی ظرفیت و بستر تشکیل حکومت را ندارد. پس برقراری حکومت در عصر غیبت جایز نیست.
جمعبندی داور :
روایات مربوط به منع از حکومت با صرف نظر از اشکال سندی، قیام ها و حکومت هایی را منع می کند که محکوم به بطلان است و شرایط لازم را دارا نیست یا به دلیل اغراض فاسد و امیال نفسانی شکل می گیرد. پس اگر حکومتی بر اساس شریعت شکل گرفته باشد نه تنها اشکال ندارد که زمینه ساز ظهور حضرت خواهد بود و برپایی آن لازم و ضروری است.
