پژوهش حاضر با تمرکز بر آموزههای قرآنی، به بررسی عوامل اخلاقی مؤثر در زوال نعمتهای الهی میپردازد. انسان، که در فقر وجودی خویش سراسر نیازمند الطاف الهی است، در صورت بیتوجهی به اصول اخلاقی دینی، زمینه نابودی این نعمتها را فراهم میسازد. در متون دینی، زوال نعمتها نهتنها نتیجه سرپیچی از دستورات الهی، بلکه به طور عمده رفتارهای غیراخلاقی در سطوح فردی، خانوادگی و اجتماعی تلقی شده است. این پژوهش تلاش کرده است تا با تحلیل ساختار زوال نعمتها در سه بُعد مذکور، عوامل اخلاقی مؤثر را شناسایی و تبیین کند. در این راستا، عواملی چون کفران نعمت، تکبر، ظلم، گناه، بخلورزی، بیتوجهی به تربیت دینی، ترک امر به معروف و نهی از منکر، اسراف، تفرقه، غفلت از یاد خدا و ترک عدالت بهعنوان زمینههای اخلاقی زوال نعمتها استخراج شدهاند. این عوامل با بهرهگیری از منابع قرآنی، روایات معتبر، تفاسیر شیعی و کتب اخلاقی مورد بررسی قرار گرفتهاند. یافتههای تحقیق نشان میدهد که فساد اخلاقی نهتنها فرد را از نعمتهای الهی محروم میسازد، بلکه بنیان خانواده و جامعه را نیز در معرض فروپاشی و محرومیت قرار میدهد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی–تحلیلی با رویکرد استنادی بوده و تلاش شده است تا با استناد به منابع اصیل اسلامی، ریشههای اخلاقی زوال نعمتها بهصورت علمی و مستند بررسی شود. هدف نهایی این پژوهش، ارائه راهکارهایی برای اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی و ارتقاء سبک زندگی اسلامی بر اساس آموزههای قرآنی است. امید است این تحقیق بتواند گامی مؤثر در جهت بازخوانی اخلاق قرآنی و تبیین نقش آن در حفظ و استمرار نعمتهای الهی در زندگی انسان باشد.
