«اعْقِلوُا الخَْبَرَ إذَِا سَمِعْتُمُوهُ عَقْلَ رِعَایةٍَ لَ عَقْلَ رِوَایةٍَ فَإنَِّ رُوَاةَ العِْلمِْ کَثیِرٌ وَ رُعَاتهَُ قَلیِلٌ ؛»
وقتی مطلبی را م یشنوید آن را تحلیل و جوانبش را بررسی کنید، نه این که فقط شنونده باشید
و به ذهن بسپارید. افرادی که مطلب را حفظ م یکنند زیادند اما افرادی که مطالب را تحلیل
م یکنند کم هستند )امير المؤمنين )ع(، نهج البلاغه، حکمت 98 (.
تمام تلا شهایی که برای آموزش صورت م یگیرد ب همنظور حرکت دادن انسان به سوی کمال
و ایجاد زندگی مطابق با هدف خلقت است و این مقصود، نیازمند رشد قوای فکری و عقلانی
است. تفکر و تحقیق ابزار زندگی و حرکت به سوی کمال است. آموزشی موفق است که فضای
آن فضای تفکر و تحقیق باشد نه فضای روخوانی و حفظ متون. طالب علمی موفق است که
از ابتدای تحصیل به دنبال «تفکر و تحقیق » باشد. ذهنی که برای کشف حقیقت تلاش کرده
باشد وقتی وارد پژوهش م یشود خود به خود به تمام زوایا و جوانب مطالب توجه خواهد کرد؛ زیرا
در یک موقعیت مقایس های قرار گرفته است. محقق نسبت به موضوع و مسائل آن فکر کرده و
تشخی صهایی را به دست آورده است. وقتی پژوهش م یکند؛ یعنی تشخیص خود را دربار هی
مطالب ارائه م یدهد؛ بنابر این ناخود آگاه بین تشخیص محقق و یافت هها مقایسه انجام م یشود و
این موقعیت سبب تمرکز و بالا رفتن دقت در دریافت مطالب و تفکر خلاق م یگردد.
از آنجا که حوزه عهد هدار فهم و تبیین و آموزش و تبلیغ دین است. محورهای اصلی و
پژوه شهای اسلام شناسی در حوزه م یبایست در حیطه نگرش و قانون اسلام و فرهنگ اسلام
باشد. در مرحله نگرش سازی، ابزارسازی و شناخت «قانون دین » مبتنی بر تفکر و تحقیق است
و در مرحله راهبردسازی «تخصصی کردن علم » مهم است که بتوان به سطح فهم استدلالی
از دین رسید. براین اساس در هر رشت های برای رسیدن به اهداف آن نیازمند سه ابزار هستیم:
الف( شناخت کلان از آن علم؛ ب( شناخت زبان آن علم؛ ج( شناخت روش تحقیق و تفکر.
اجتناب از رویکرد تحقیق تحمیلی یا نمایشی
در سیستم آموزشی م یبایست تحقیق و پژوهش، خمیر مایه اصلی و محوری باشد و از حافظه
وقتی مطلبی را م یشنوید آن را تحلیل و جوانبش را بررسی کنید، نه این که فقط شنونده باشید
و به ذهن بسپارید. افرادی که مطلب را حفظ م یکنند زیادند اما افرادی که مطالب را تحلیل
م یکنند کم هستند )امير المؤمنين )ع(، نهج البلاغه، حکمت 98 (.
تمام تلا شهایی که برای آموزش صورت م یگیرد ب همنظور حرکت دادن انسان به سوی کمال
و ایجاد زندگی مطابق با هدف خلقت است و این مقصود، نیازمند رشد قوای فکری و عقلانی
است. تفکر و تحقیق ابزار زندگی و حرکت به سوی کمال است. آموزشی موفق است که فضای
آن فضای تفکر و تحقیق باشد نه فضای روخوانی و حفظ متون. طالب علمی موفق است که
از ابتدای تحصیل به دنبال «تفکر و تحقیق » باشد. ذهنی که برای کشف حقیقت تلاش کرده
باشد وقتی وارد پژوهش م یشود خود به خود به تمام زوایا و جوانب مطالب توجه خواهد کرد؛ زیرا
در یک موقعیت مقایس های قرار گرفته است. محقق نسبت به موضوع و مسائل آن فکر کرده و
تشخی صهایی را به دست آورده است. وقتی پژوهش م یکند؛ یعنی تشخیص خود را دربار هی
مطالب ارائه م یدهد؛ بنابر این ناخود آگاه بین تشخیص محقق و یافت هها مقایسه انجام م یشود و
این موقعیت سبب تمرکز و بالا رفتن دقت در دریافت مطالب و تفکر خلاق م یگردد.
از آنجا که حوزه عهد هدار فهم و تبیین و آموزش و تبلیغ دین است. محورهای اصلی و
پژوه شهای اسلام شناسی در حوزه م یبایست در حیطه نگرش و قانون اسلام و فرهنگ اسلام
باشد. در مرحله نگرش سازی، ابزارسازی و شناخت «قانون دین » مبتنی بر تفکر و تحقیق است
و در مرحله راهبردسازی «تخصصی کردن علم » مهم است که بتوان به سطح فهم استدلالی
از دین رسید. براین اساس در هر رشت های برای رسیدن به اهداف آن نیازمند سه ابزار هستیم:
الف( شناخت کلان از آن علم؛ ب( شناخت زبان آن علم؛ ج( شناخت روش تحقیق و تفکر.
اجتناب از رویکرد تحقیق تحمیلی یا نمایشی
در سیستم آموزشی م یبایست تحقیق و پژوهش، خمیر مایه اصلی و محوری باشد و از حافظه
محوری اجتناب کرد تا قدرت تحلیل مسایل و انجام پروژ ههای تحقیقاتی برای شناسایی نیازها،
رفع کمبودها و آسیب شناسی مشکلات جامعه صورت پذیرد. م یبایست تحقیق و پژوهش نقش
هدای تگر و راهنمای فرهنگ در جهت اصلاح امور زندگی باشد.
مقام معظم رهبری )مد ظله العالی( به ضرورت بازنگری جدی و علمی و توجه به جنبش نرم
افزاری تاکید داشته اند؛ با عنایت به همین رویکرد معظم له، اساس یترین اقدام برای ایجاد روحیه
پژوهشی، ایجاد تحول اساسی و بنیادین و تخصصی کردن موضوعات است.
مرحله دیگر، ساختار تخصصی موضوعات م یباشد که برای رسیدن به فهم خلاق و مهارت در
الگو سازی در برنام ههای اجرایی اسلامی برای زندگی ظاهری و باطنی، باید به آن توجه نمود.
برخی پیشنهادات پژوهش:
- لزوم توجه به تحقیق وپژوهش در نظام ارزشیابی آموزشی؛
-جهت دهی و روشمند سازی پژوه شهای کاربردی؛
- توجه به مهار تهای تفکر و تحقیق و موضوع شناسی؛
- بستر سازی و غنی سازی تحقیق با تاکید بر تناسب موضوعات با نیازهای جامعه؛
- توانمند سازی و حمایت از محققان و پژوهشگران؛
-تعمق بخشی و پژوهش محوری دربرنام هریزی های علمی؛
- ارائه رو شهای سودمند و هدفمند و همسو با نیازجامعه؛
- لزوم توجه به پژوهش گران و پشتوانه محکم مسئولین.
آیندهای روشن فرا روی جشنواره علامه حلی ره
ضمن تشکر از کلیه دست اندر کاران، امیدوارم جشنواره با توجه به مطالب مذکور، در آینده
از غنای علمی ویژه برخوردار گردد؛ اما برای رون قبخشی به آن، سیاس تگذاری برای رسیدن به
وضعیت مطلوب و اید هال، ضروری است. نکته اساسی این است که اکثر پژوه شها، فی شبرداری
و تلخیص است نه تحلیل و تدقیق! این مه مترین آسیب تحقیقات علمی م یباشد؛ بنابه فرمایش
آیه الله جوادی آملی: «این مسئله موجب رواج فرهنگ مصرف گرایی است نه کالبد شکافی .»
در پژوه شها، پایبندی به رو شهای تحقیقِ کاربردی ضعیف است. از نقاط قوت آن، وجود
منابع و محتوای دست اول وحضور اساتید است که با جهت دهی م یتوان در زمینه کاربردی کردن
موضوعات گامی مؤثر برداشت. نکته دیگر اینکه نظام پژوهشی حوزه به مهندسی دقی قتری نیاز
دارد تا بتواند همسو با تحولات علوم پیش رود؛ و إلا در صورت عدم بازآفرینی عقب خواهد ماند
رفع کمبودها و آسیب شناسی مشکلات جامعه صورت پذیرد. م یبایست تحقیق و پژوهش نقش
هدای تگر و راهنمای فرهنگ در جهت اصلاح امور زندگی باشد.
مقام معظم رهبری )مد ظله العالی( به ضرورت بازنگری جدی و علمی و توجه به جنبش نرم
افزاری تاکید داشته اند؛ با عنایت به همین رویکرد معظم له، اساس یترین اقدام برای ایجاد روحیه
پژوهشی، ایجاد تحول اساسی و بنیادین و تخصصی کردن موضوعات است.
مرحله دیگر، ساختار تخصصی موضوعات م یباشد که برای رسیدن به فهم خلاق و مهارت در
الگو سازی در برنام ههای اجرایی اسلامی برای زندگی ظاهری و باطنی، باید به آن توجه نمود.
برخی پیشنهادات پژوهش:
- لزوم توجه به تحقیق وپژوهش در نظام ارزشیابی آموزشی؛
-جهت دهی و روشمند سازی پژوه شهای کاربردی؛
- توجه به مهار تهای تفکر و تحقیق و موضوع شناسی؛
- بستر سازی و غنی سازی تحقیق با تاکید بر تناسب موضوعات با نیازهای جامعه؛
- توانمند سازی و حمایت از محققان و پژوهشگران؛
-تعمق بخشی و پژوهش محوری دربرنام هریزی های علمی؛
- ارائه رو شهای سودمند و هدفمند و همسو با نیازجامعه؛
- لزوم توجه به پژوهش گران و پشتوانه محکم مسئولین.
آیندهای روشن فرا روی جشنواره علامه حلی ره
ضمن تشکر از کلیه دست اندر کاران، امیدوارم جشنواره با توجه به مطالب مذکور، در آینده
از غنای علمی ویژه برخوردار گردد؛ اما برای رون قبخشی به آن، سیاس تگذاری برای رسیدن به
وضعیت مطلوب و اید هال، ضروری است. نکته اساسی این است که اکثر پژوه شها، فی شبرداری
و تلخیص است نه تحلیل و تدقیق! این مه مترین آسیب تحقیقات علمی م یباشد؛ بنابه فرمایش
آیه الله جوادی آملی: «این مسئله موجب رواج فرهنگ مصرف گرایی است نه کالبد شکافی .»
در پژوه شها، پایبندی به رو شهای تحقیقِ کاربردی ضعیف است. از نقاط قوت آن، وجود
منابع و محتوای دست اول وحضور اساتید است که با جهت دهی م یتوان در زمینه کاربردی کردن
موضوعات گامی مؤثر برداشت. نکته دیگر اینکه نظام پژوهشی حوزه به مهندسی دقی قتری نیاز
دارد تا بتواند همسو با تحولات علوم پیش رود؛ و إلا در صورت عدم بازآفرینی عقب خواهد ماند
منبع: ویژه نامه پنجمین چشنواره حلی استان تهران
