پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

عزيمت آن دسته از احكام شرعي است كه اختصاص به شرايط خاصّ و مكلّف خاصّي ندارد و شارع آن را به اقتضاي مصالح ذاتي و عامّ آن تشريع كرده است، مانند وجوب نماز و روزه و حرام بودن خوردن گوشت مردار؛ چنانچه شارع پس از الزام مكلّف به انجام دادن كاري يا نهي از آن، اجازة ترك يا فعل آن را در شرايط و مواقع خاصّ (همچون اضطرار و عسر و حرج) با هدف تخفيف و سبك كردن تكليف فرد مكلّف، صادر كند، آن حكم، رخصت نام دارد، مانند اباحه يا وجوب خوردن و آشاميدن محرّمات شرعي در شرايط اضطرار و به زبان آوردن سخن همراه با كفر در حالت اكراه. در پژوهش پيش رو كه با روش توصيفي- تحليلي و در بستر مطالعات كتابخانه‌اي انجام گرفته، مسألة رخصت شرعي و مسائل آن مانند اسباب و أدلّة آن، در فقه اماميّه و فقه شافعيّه مورد بررسي قرار گرفته است. اين پژوهش در صدد آن است كه به پرسشاسباب و ادلّة رخصت در مسائل مختلف فقهي از ديدگاه فقهاي امامي و شافعي چيست، پاسخ بدهد. بر اساس نتايج اين پژوهش، هرجا كه براي عزيمتي، رخصتي اثبات گرديده، غمل كردن بر مضمون آن رخصت، اطاعت است و اساساً معصيت محسوب نمي‌شود و اين كه فقهاي اماميّه و شافعيّه در مواردي در وجوب رخصت يا تخيير آن اختلاف نظرهايي دارند.