پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

انسان در كنار ويژگي‌هاي خداداي همچون فطرت و عقل و علم و انديشه در مسير تكامل وتعالي موانعي بر سر راه دارد كه او را از رسيدن به هدف عالي باز مي دارد. خودشناسي به عنوان يك راهبرد اساسي مسير تكامل انسان را هموار مي‌نمايد تا جايي كه در كلام امام علي عليه‌السلام از آن به عنوان مقدمه‌اي بر خداشناسي ياد شده است. قرآن كريم با تعبير «فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ» از عارضه خود فراموشي به عنوان نتيجه خدافراموشي نام برده آن را يكي از موانع رسيدن انسان به كمالش مي‌شمارد. علامه طباطبايي رحمةالله‌عليها از جمله عالمان و متفكراني است كه در آثار گرانسنگ خود به اين عارضه به صورت ويژه توجه دارد. در اين نوشتار كه اطلاعات و داده‌ها به شيوه‌ي كتابخانه‌اي جمع‌آوري شده و سپس به روش توصيفي - تحليلي مورد بررسي قرار گرفته است، داده ها حاكي از آن است كه از نظر علامه؛ عوامل خودفراموشي را مي توان به عوامل دروني مانند خدا فراموشي، انحراف از حكم عقل، طبيعت‌گرايي صرف، جهل به سير انفسي، تصرفات شيطاني و عوامل بيروني مانند خانواده، حكومت، دوستان، تقسيم نمود. ايشان پيامدهاي خدافراموشي را شامل سرگرداني و عدم هدايت، جهالت، قساوت قلب، اصالت بخشيِ ماديات، پشيماني در آخرت دانسته اند و راهكارهاي خودفراموشي را شامل؛ خودشناسي، معرفتِ آفاقي و انفسي، محاسبه نفس، مبارزه با هواي نفس، رشد و كمال، عمل به آموزه‌هاي فطرت پاك و خداجو مي دانند.