پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

مهم ترين مسئله اي كه در استنباط حكم شرعي مطرح است، منابعي است كه فقيه بايد به آنها استناد نمايد، از اين جهت ضرورت دارد كه پيرامون عقل تحقيقي ژرف صورت گيرد تا دليل اعتبار آن در فقه اماميه به عنوان يكي از منابع استنباط احكام روشن شود. با تبيين ديدگاه اماميه در باب دليل عقل روشن گرديد مراد از دليل عقل هر حكم عقلي است كه با عث قطع به حكم شرعي گردد. اصوليين اماميه با تقسيم ادله عقلي در دو قسم مستقلات عقليه و غير مستقلات عقليه و منحصر كردن مستقلات عقليه به مسئله حسن و قبح عقلي و غير مستقلات عقليه به مساله اجزاء، مقدمه واجب، دلالت نهي بر فساد، ضد و بالاخره اجتماع امر و نهي كوشيده اند به تبيين ديدگاه هاي خويش پيرامون دليل عقل بپردازند. در هر دو بخش مستقلات عقليه و غير مستقلات عقليه، مسئله اي به نام قاعده ي ملازمه مطرح است كه مي توان با مدد جستن از آن به استنباط حكم شرعي پرداخت.همچنين مسائل مستحدثه بسيار زيادي امروزه در ابواب مختلف زندگي بشراز جمله: اقتصادي (حق بازنشستگي چه معنايي دارد؟ آيا اين خود، نوعي معامله است، يا شرط ضمن عقد است؟)پزشكي(آيا پيوند اعضايي همانند قلب، كليه، قرنيه چشم از مرده به زنده و يا از زنده به زنده، جايز است)در حالي كه عضو جداشده از زنده، بسان عضو جداشده از مرده، نجس است و نماز با آن، فروش آن و جدا كردن آن صحيح نيست.)عبادي(چگونه مسلمان، در سفرهاي فضايي، آن جا كه تشخيص وقت نماز ناممكن است، مي‌تواند نماز بگزارد؟ و چگونه مي‌تواند رو به قبله قرار بگيرد و به همين ترتيب، در ديگر احكام، چه تكليفي دارد؟)وساير مسائل (آيا در ياد نام خدا، صرف نزديك بودن و همزماني عرفي كافي است؟) مطرح‌اندكه درمورد اين مطالب نص و رواياتي وجود ندارد لذا با استمداد از عقل ميتوان حكم شرعي يا وظيفه ي عملي مربوط به آن را دريافت كرد.