پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از مراحل مهم در پايان زندگي دنيا و آغاز حيات اخروي مرحله جان كندن و مفارقت روح ازبدن مي‌باشد كه به دليل تنش‌هاي شديد روحي در قرآن و نصوص از آن تعبير به سكرات موت شده است و به تبع آن تفاسير فريقين نيز در مقام تفسير برخي آيات به مرحله سكرات موت و مسائل مرتبط با آن اشاره نموده‌اند. سؤال مهم در اين زمينه اين است كه سكرات موت چيست و از منظر مفسران فريقين چه شباهت‌ها و تفاوت‌هايي دارد؟ براي تفهيم و درك بهتر اين پرسش ابتدا بايد به سه نكته پاسخ داده شود كه حقيقت سكرات موت در قرآن با تأكيد بر آراء مفسران فريقين چيست و چه عواملي باعث كاهش يا افزايش سكرات موت بوده و چه راهكارهايي براي آماده شدن انسان در جهت عبور امن و با تنش و سختي كم از اين مرحله در قرآن و تفاسير فريقين وجود دارد. در اين راستا تحقيق حاضر با استفاده از روش توصيفي – تحليلي و با مطالعه در اهم تفاسير فريقين و استخراج نظرات آن‌ها در ذيل آيات مرتبط و مقايسه ديدگاه‌هاي مفسران فريقين به دنبال ارائه پاسخ‌هايي در خور، براي نكات ارائه شده و كاربردي سازي مباحث تفسيري تطبيقي در اين باب مي‌باشد. در بيان حقيقت و چيستي سكرات موت و اسباب و مقدمات آن مفسران شيعه به دليل برخوردار بودن از منبع روايات اهل‌بيت عليهم‌السلام غني‌تر و دقيق‌تر بحث نموده‌اند. اما تفاسير اهل تسنن صرف اكتفا به تحليل آيات از اين مباحث عبور كرده‌اند. همچنين در بخش عوامل كاهنده و فزاينده سكرات موت به مواردي از قبيل؛ بينش صحيح، توبه در حال اختيار، كثرت ذكر بسم الله، كثرت ذكر صلوات، تكذيب معاد، حب دنيا، ظلم و ستم، قطع ارحام و... اشاره شده است. گر چه در مواردي از قبيل توبه، ذكر صلوات و... مفسران فريقين داراي تفاوت ديدگاه هستند و در پاسخ به راهكارهاي آمادگي براي سكرات موت به اموري اعتقادي و عملي از قبيل اعتقاد به توحيد و استقامت بر آن، اميد به رحمت الهي، ياد مرگ، توسل به پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و اهل‌بيت عليهم‌السلام و... اشاره نموده‌اند. كه در كل در تمامي موارد به دليل برخورداري تفاسير شيعه از روايات اهل‌بيت عليهم‌السلام مطالب آنان دقيق‌تر و غني‌تر به نظر مي‌رسد.