پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

از ديرباز انسان‌شناسي و مسائل مربوط به شناخت انسان در اديان مختلف مورد توجه بوده است. نگاه اسلام نيز به مسائل مربوط به انسان و انسان‌شناسي ويژه و دقيق است. يكي از ويژگي‌ها و خصوصيات مهم انسان گرايش‌ها و تمايلات او است. چراكه سعادت و شقاوت انسان در گرو برخورد صحيح و هوشمندانه با آنها است. لذا يكي از تدابير عالمانه خداوند متعال براي شناخت اين گرايش‌ها و هدايت صحيح آنها به سوي غايت آفرينش، إنزال كتاب سراسر نور الهي است. در اين كتاب جامع و كامل، اقسام گرايشهاي انسان اعم از دنيوي و اخروي، مادي و معنوي و تأثير گذاري آنها بر يكديگر به اختصار يا به طور مفصل اشاره شده است.زيرا نحوه‌ي استفاده از اين گرايش‌ها و چگونگي تعامل با آنها است كه سرنوشت آدمي را رقم مي‌زند. افزون بر اين برخي گرايش‌ها با اثر گذاشتن بر ديگري، باعث ايجاد، تقويت يا كنار رفتن و تضعيف آن گرايش مي‌شوند‌ و اين تأثير و تأثر مي‌تواند او را در مسير بندگي به سعادت يا ضلالت نزديك نمايد. در اين پژوهش به شيوه توصيفي – تحليلي، اقسام و مصاديق گرايشها در دو دسته كلي بقاء‌طلبي و كمال‌طلبي و نحوه‌ي تأثيرگذاري آنها اعم از سلبي و ايجابي بررسي مي‌شود. بررسي و تبيين آيات بيانگر اين حقيقت است كه برخي از مظاهر گرايش‌هاي بقاء‌جويانه‎‌ و كمال‌‌جويانه بر ديگر گرايش‌ها از همان نوع تأثير‌گذار هستند و حتي برخي آيات نشانگر تأثير‌گذاري سلبي و ايجابي گرايش‌‌ كمال‌‌جويانه دنيوي بر اخروي و بالعكس است. افزون بر اين با توجه و دقت در كلام الهي اثرگذاري يكي از انواع گرايش‌هاي بقاء و كمال جويانه دنيوي و اخروي بر نوع ديگر مشاهده مي‌شود. و اين تأثيرگذاري گاهي به حدي مي‌رسد كه گرايش مقابل را ايجاد و تقويت يا به كلي ضعيف و نابود مي‌نمايد. كليد واژه: