پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

پس از رحلت رسول اكرم(صلي الله عليه و آله) به فاصله كمي، صحابه در جايگاه مجتهدان ديني و به عنوان مراجع مردم و هدايتگر در مسائل ديني به شمار آمدند و ازاين‌رو بررسي عدالت و عصمت صحابه امري مهم و ضروري گرديد. براين‌اساس با توجه به موضوع عدالت صحابه كه در طول تاريخ هميشه به عنوان يكي از مباحث شبهه‌ناك اسناد اهل تسنن بوده، ولي متاسفانه پژوهش‌هاي انجام شده تا كنون در پي نقد اين ادعا بصورت مفصل و كامل نبوده‌اند، براين‌اساس بررسي اين موضوع در زمان كنوني كه استدلال‌ها در سنجش عقلي و نقلي دقيق‌تري قرار مي‌گيرد، نوآوري است كه ضمن آن به صورت اكمل ادعاي عدالت صحابه به صورت كامل نقد شود. اين پايان‌نامه به بررسي نقد نظريه عدالت همه صحابه پرداخته و با بيان ادله‌ي چهارگانه كتاب، سنّت، اجماع و عقل از منظر اهل سنت و با كمك آيات و روايات و عقل، به نقد ديدگاه اصلي مي‌پردازد. هدف اين تحقيق تحليل و نقد « عدالت صحابه » است. براي رسيدن به‌اين هدف، ابتدا معناي صحابه و عدالت آمده و سپس عدالت صحابه از ديدگاه آيات و احاديث از اهل تسنن و در نهايت با آيات و روايات عادل نبودن آن‌ها اثبات شده است. سوال اصلي آن است كه نقد ديدگاه‌هاي تفسيري اهل تسنن درمسئله‌ي عدالت صحابه چگونه ممكن است؟ اين تحقيق به روش نقلي- وحياني و تاريخي- تحليلي و با روش داده‌پردازي و ابزار كتابخانه‌اي و اسنادي و رايانه‌اي صورت گرفته كه پس از گردآوري اطلاعات و تحليل آن‌ها نتايج ذيل بدست آمد: از نظر اهل تسنن؛ صحابي كسي است كه رسول اكرم(صلي الله عليه و آله) را ملاقات كرده و به او ايمان آورده و با اعتقاد به اسلام از دنيا رفته است، البته برخي مرتكب گناهاني از قبيل: فسق، فرار از جنگ و جهاد، نقض عهد با خدا و رسولش، ارتداد و نفاق و ... شده‌اند كه همگي دال بر عادل نبودن آنان است ولي اهل سنت بي در نظر گرفتن اين نكته، به عدالت كل اصحاب اعتقاد دارند. اما شيعه معتقد است كه نمي‌توان عدالت را براي همه‌ي صحابه مطلق و عام دانست. هر يك ازاهل سنت و شيعه به‌ آيات و رواياتي استناد كرده و از منابع عقل و اجماع نيز براي اثبات نظرات خود بهره گرفته‌اند.