پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

موضوع اسماء و صفات الهي از جمله مباحث كهن در تاريخ عقايد و انديشه اسلامي و نيز ساير اديان الهي است. در ميان صفات ثبوتي خداوند، صفت اراده اهميت بالايي دارد، در حاليكه اكثريت فلاسفه و متكلمان مريد بودن خداوند را پذيرفته‌اند اما در رابطه با معناي آن اختلاف نظرهاي زيادي ميان فلاسفه و نحله‌هاي مختلف كلامي از گذشته تا به امروز به وجود آمده است، همچنين در مورد نسبت بين اراده الهي و اختيار انسان نيز تفاوت نظرات گوناگوني مطرح شده است كه در نهايت به سه نحله فكري جبريه، مفوضه و طرق وسطي يا همان امربين الامرين منجر شد. پرسش اصلي در اين تحقيق اين است كه اراده الهي از ديدگاه ابن سينا و اسپينوزا چيست؟ پژوهش حاضر با استفاده از روش توصيفي- تحليلي كه شامل مجموعه روش‌هايي است كه هدف آنها توصيف و تشريح شرايط يا پديده‌هاي مورد بررسي مي‌باشد، تدوين شده است. نتيجه تحقيق حاكي از آن است كه ابن سينا اراده را يك صفت ذاتي مي‌داند در حاليكه اسپينوزا معتقد است اراده از صفات باري تعالي نيست بلكه از حالات اوست ودر مورد اختيار انسان اسپينوزا قائل به جبر مي‌باشد ولي ابن سينا اراده انسان را در طول اراده الهي دانسته و تعبير اختيار اضطراري را بكار مي برد.