پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

حجاب همواره يكي از شاخصه هاي اجتماعي دينداري تلقي شده است. مطالعات تاريخي در اديان الهي نشان دهنده اين نكتـه است كه پوشش مناسب همواره مورد تأكيد آموزه هاي ديني بوده است. از جمله الگوهاي حجاب براي زنان در قرآن كريم «خمار؛ روسري» و «جلباب؛ مقنعـه »مي باشد. بنابراين حكم پوشش و حجاب در فقه اسلامي و وجوبش، از مسلمات دين است و صراحت آيات و احاديث بر آن دلالت دارد؛ فقهاي دين، چه سني و چه شيعه، فتوا به عدم وجوب آن نداده اند، بر اين اساس و همچنين آثار مثبتي كه اين مسأله در اجتماع دارد تصميم گرفتيم تا نوشتار حاضر را بر اين اساس تدوين كنيم. اين نوشتار با عنوان «معناشناسي جلباب و خمار و حكم فقهي هريك از آن ها» بر آن است تا: ضمن بيان صريح ترين آيات حجاب و پوشش از جمله آيه ي 31 سوره ي نور و 59 سوره ي احزاب، احكام استنباط شده ي اين احكام آيات را خصوصاً در زمينه ي پوشش با استفاده از خود آيات و روايات و فتواهاي فقها مورد بررسي قرار دهد. نگارنده در اين نوشتار نخست به مفهوم شناسي توصيفي و تعيين حوزه معنايي واژه خمار و جلباب بر اساس منابع لغت و تفسير و سپس به مفهوم شناسي تاريخي آن پرداخته و تطور و تحول مفهوم خمار را قبل از نـزول قرآن و بعد از نزول آن مورد كنكاش قرار داده است. براي رسيدن به اين منظور بعد از تهيه ي منابع مربوط از كتابخانه هاي معتبر و فيش برداري از آن ها و گفتگو با بعضي از صاحب نظران در اين رشته به تحرير اين نوشتار به روش توصيفي-تحليلي پرداختيم. از مهم ترين يافته هاي اين پژوهش آن است كه خمار در ابتدا به هر نوع پوششي چه براي زن و چه مرد و چه براي اشياء اطلاق مي گرديد. اما بعد از نزول آيه 29 سوره مباركه نور كم كم مختص زنان شد و همچنين كيفيـت نحـوه پوشش آن تغيير و به چيزي شبيه مقنعه امروزي درآمد.