پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تأويل واژه‌اي است كه در ادبيات قرآني اهميت بسزايي داشته و در حوزه‌هاي معرفت ديني همچون تفسير، كلام، اصول، فقه، فلسفه، و عرفان جايگاه ويژه‌اي پيدا كرده است؛ به بيان ديگر يكي از آموزه‌هاي اهل‌بيت عليهم السلام در بيان معارف قرآن كريم كه از روايات به دست مي‌آيد، گشودن دريچه اي نو و هماهنگ با زمان به نام «تأويل» است كه در پرتو آن معاني و مصاديق باطني آيات قرآن استخراج مي گردد. آيات قرآن افزون بر آنچه از ظاهر آن ها استفاده مي‌شود، داراي لايه‌هاي باطني يا تأويل هستند و بهترين راه دست يافتن به تأويل آيات قرآن، مراجعه به امامان معصوم عليهم السلام مي باشد. اين پژوهش در پي يافتن پاسخ به اين سوال است كه انواع تأويلات اهل بيت عليهم السلام در جزء ۱۶ قرآن كدام است؟ در اين راستا روايات تأويلي اهل بيت عليهم‌السلام مربوط به جزء ۱۶ قرآن از بين روايات تفسيري استخراج و با روش توصيفي- تحليلي مشخص شد كه از مجموع ۳۵ آيه از سوره كهف و ۲۳۳ آيه از دو سوره مريم و طه تعداد ۳۴ آيه، از تأويل برخوردار مي‌ باشند كه جمعاً ۴۱ روايت تأويلي از اهل بيت عليهم السلام در ذيل اين آيات آمده است، از اين ۴۱ روايت ۱۲ روايت به بيان معناي باطني آيات، 10 روايت به بيان مصداق باطني آيات، ۵ روايت به بيان مصداق عموم آيه، ۴ روايت به بيان مصداق اطلاق آيه، ۶ روايت به بيان مصداق عموم و اتمّ عموم آيه، 2 روايت به بيان معناي آيه متشابه و ۵روايت به بيان مصداق آيه در گذر زمان (جري و تطبيق) پرداخته‌اند. لازم به ذكر است كه در اين روايات، آيات قرآن عمدتاً به اهل بيت عليهم السلام و دوستان و مخالفان ايشان تأويل شده است.