پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

از مسائل مهم در حوزه قرآن ، موضوع جمع و تدوين قرآن در دوره هاي مختلف است كه قرآن پژوهان مسلمان و غير مسلمان اهتمام ويژه‌اي به آن داشته اند. اولين و قوي ترين كتابي كه از سوي مستشرقان در اين زمينه نوشته شده كتاب « تاريخ قرآن » نولدكه است كه بخش دوم آن در ارتباط با مباحث جمع قرآن مي باشد. در اين رساله بر اساس مطالب همين بخش ، ديدگاههاي نولدكه در زمينه جمع قرآن قبل از دوره عثماني مطرح و مورد نقد و بررسي قرار گرفته است ؛ بدين صورت كه در قالب چهار فصل تنظيم شده و بعد از بيان كليات و مفاهيمي چون «جمع»، «قرآن» و «استشراق» و نيز بيان تاريخچه استشراق، اهداف مستشرقان و زندگي نامه علمي نولدكه به مباحث اصلي ورود شده و در هر مبحث ابتدا براي مشخص شدن حقيقت امر براي خواننده ديدگاه دانشمندان اسلامي بر اساس منابع معتبر مطرح و سپس به ديدگاه هاي نولدكه و نقد و بررسي آن پرداخته شده است. لذا فصل دوم اختصاص يافته به بحث حفظ و تدوين وحي در زمان پيامبر صلّي الله عليه و آله و سلّم و ديدگاههاي نولدكه درباره آن از قبيل « استفاده از حفظ و حافظه به عنوان تنها ابزار در ابتداي رسالت ، نادر بودن فن قرائت و كتابت علت توجه زياد به حفظ ، امين نبودن پيامبر صلّي الله عليه و آله و سلّم در كتابت و نگارش آيات » كه همگي مورد نقد واقع شده و در نهايت اثبات مي‌شود كه در دوران رسالت همزمان از دو شيوه حفظ و كتابت در كنار هم استفاده و تمامي آيات در عصر پيامبر صلّي الله عليه و آله و سلّم به نگارش درآمده است. در فصل سوم درباره حفظ و تدوين قرآن در عصر ابوبكر و عمر و نقد و بررسي آراء نولدكه در اين راستا پرداخته شده و در آخرين فصل با عنوان ساير نسخه هاي قرآني مشهور قبل از دوره عثمان درباره مصاحف حضرت علي عليه السلام، ابي بن كعب و عبدالله بن مسعود بحث و نظرات نولدكه در ارتباط با آن مورد نقد و بررسي قرار گرفته است. كليد واژه ها : قرآن ، جمع ، مستشرقان ، نولدكه ، مصحف ، دوره عثماني