پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده مهريه در آيين هاي قبل از اسلام هم وجود داشته است اما در اسلام احكام متعدد و جامعي براي آن جعل شده است كه فلسفه تشريع آن به طور خلاصه عبارت است از اينكه هديه اي است كه از طرف زوج به زوجه به جهت ابراز رغبت و صداقت پرداخته مي‌شود كه مي‌تواند نشانه قيّوميت زوج يا عوض از بضع زوجه يا تكميل كننده ارث او باشد و به لحاظ نوع توافق زوجين مقدار و زمان پرداخت آن از انواع مختلفي مانند مهر المسمي، مهرالمثل، مهرالمتعه و مهر المفوضه نام برد.اما زوج بايد اراده ونيت پرداخت اين حق مالي زوجه را داشته باشد كه در قرآن كريم در آيات زيادي بعضي از آنها مانند آيه 4و 24 نساء و 10سوره ممتحنه بيان شده است كه حتي اهل بيت عليهم السلام نيز در روايات متعددي بر وجوب داشتن قصد و اراده پرداخت مهريه تأكيد كرده اند بلكه عدم نيت پرداخت را معصيت دانسته و گناه و عقوبت زنا و سرقت را براي آن بيان كرده اند.اراده عدم پرداخت داراي دو نوع شأني و فعلي مي باشد كه حرمت اراده تكليفي اراده شأني نسبت به عدم پرداخت مهريه قابل اثبات نيست مگر اينكه به اراده فعلي نسبت به عدم پرداخت مهريه منجر شود؛ ارتكاز عقلي و قرينه موجود در روايات نامحدود بودن مقدار مهريه را بيان مي‎كنند اما مهريه هاي نامتعارف(قرار دادن مهريه هايي به مقدار بوجه كشور يا غير قابل تسليم) كه اراده شأني نسبت به پرداخت آن وجود ندارد طبق فتواي آيت الله مكارم شيرازي باطل مي باشند و حرمت وضعي ثابت مي‌شود و مهر المسمي در نكاح دائم به مهر المثل تبديل و بطلان نكاح موقت مي‌شود. عدم پرداخت مهريه حق حبس را براي زوجه ايجاد مي‌كند.البته نظريه برخي فقها كه در مورد بطلان مهريه هاي نامتعارف و استناد آنها به قواعد «لاضرر» و «لاحرج» مي‌توان استفاده كرد كه در صورت عدم اراده پرداخت زوج نيز آثار فقهي به دنبال خواهد داشت كه باعث فاسق بودن او و جاري شدن احكام فسق نسبت به مي‌شود.درزمان حاضر تعيين مهريه نامتعارف كه اراده شأني و فعلي پرداخت آنها وجود ندارد و حتي گاهي اوقات باعث از بين رفتن ماهيت و هدف مهريه شده است بايد توسط مراجع قانوني كشور حل شود.