بررسي منابع افتاء از منظر فريقين
شناخت منابع افتاء، از مباحث مهمي است كه همواره مورد توجه علماي اسلام قرار گرفته است. فتوا، به معناي ابراز رأي و نظر مجتهد درباره حكمي شرعي و اعلان آن براي آگاهي مقلدانش است. و اجتهاد، نيروي علمي پايدار كه انسان به كمك آن بتواند تحصيل حجت بر احكام شرعي فرعي كند. با توجه به گستره مفهوم واژه اجتهاد در دوران مختلف، دانشمندان شيعه و اهل سنت انواع گوناگوني براي آن بيان كردهاند كه عبارتند از: اجتهاد خاص، عام، استحساني، استصلاحي، بالقوه، اصول فقه و... ميباشد.
وجود مبارك رسول خدا در ميان مسلمانان و دسترسي مستقيمآنان به آن حضرت، كه خود بهترين راه و مطمئنترين طريق براي شناخت احكامشرعي در وقت نياز بود. اما بعد از ايشان مسلمانان با مسائل مختلف و جديدي روبرو ميشدند كه نيازمند جوابگويي بودند. منابع فتواي شيعه عبارتند از: قرآن كريم ، سنّت معصومين ، اجماع و عقل ميباشد. پايههاي فقه اهل سنت را قرآن، سنّت پيامبر و اجماع تشكيل ميدهند. اما تسنن مجموعهاي از مذاهب سني است، مهمترين آنها عبارتند از: حنفي، مالكي، شافعي و حنبلي كه مذاهب چهارگانه فقهي را تشكيل ميدهند. آنها به مرور زمان، ميانشان اختلافاتي پديد آمده است و باعث بوجود آمدن منابع مختلفي كه مهمترين آنها عبارتند از: قياس، استحسان، مصالحه مرسله و سدّ ذرايع ميباشد.
در بين منابع اجتهاد فريقين، اشتراكها و اختلافهايي وجود دارد كه در اينجا به مهمّترين آنها اشاره ميشود: 1- قرآن كريم از منابع مسلّم فقهي است كه هيچ يك از فرق اسلامي و مكاتب فقهي در مبنا و منبع بودن آن ترديدي نكردهاند ولي استفاده از اين مصدر عظيم و اين منبع لايزال، نيازمند به شناختهايي است كه بدون آن شناختها حركت در مسير استنباط احكام از قرآن ميسر و صائب نخواهد بود. 2- اهل سنّت به احاديثي عمل ميكنند كه به طرق صحيح نزد خود ايشان از پيامبر يا صحابه نقل شده باشد ولي شيعه تنها خبري را حجّت ميدانند كه ثقه يا خصوص عادل از پيامبر يا امامان نقل كرده باشد. 3- شيعه اجماع را از اين جهت كه كاشف از رأي و نظر معصوم است حجّت ميدانند. اهل سنّت از باب نفس اجماع. اهل سنّت علاوه بر اينكه مسئله كاشفيّت را مطرح نميكنند، از ظواهر ادلّه آنان نيز چنين برميآيد كه ملاك را نفس اجماع و اتّفاق ميدانند.
- : سطح3
- : فقه و اصول
- : همدان
- : همدان
- : همدان - همدان - مؤسسه آموزش عالی حوزوی فدک