پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

در نظام قضايي اسلام براي حل و فصل سريع، عادلانه و فارغ از تمركزگرايي دعاوي، استفاده از قاضي تحكيم پيش بيني شده كه بر اين اساس اصحاب دعوا مي توانند خارج از نظام قضايي متمركز حكومتي، فرد واجد شرايط را برگزينند و فصل خصومت را از اين طريق پيگيري كنند. بر اين اساس اصحاب دعوا مي توانند خارج از نظام قضايي متمركز حكومتي، فرد واجد شرايط را برگزينند و فصل خصومت را از اين طريق پيگيري كنند. البته فردي كه به عنوان قاضي تحكيم انتخاب مي شود بايد واجد شرايطي همچون: بلوغ، عقل، اسلام، عادل و عالم بودن، حريت، طهارت مولد باشد. از جمله مواردي كه سعي داريم در اين پژوهش به آن دست پيدا كنيم، ماهيت و نقش و جايگاه اين نهاد است. قاضي تحكيم به يك عمل قراردادي نزديك مي شود و گاهي به يك عمل شبه قضايي، و البته هر كدام از اين حالات داراي اثرات جداگانه و مختلفي بر رأي و نفوذ حكم قاضي تحكيم خواهد بود. در ادامه با توجه به شناختِ ماهيت؛ نقش و جايگاه آن نيز روشن، و قلمرو و كاربرد آن نيز دانسته مي شود. در اين پژوهش كه به روش توصيفي- تحليلي نوشته شده است مشروعيت قاضي تحكيم از ديدگاه فريقين مورد بررسي قرار مي گيرد. در فقه شيعه بنا بر ادله ي موجود، مشروعيت قاضي تحكيم ثابت مي شود و اختلاف نظري درباره ي اصل مشروعيت اين نهاد وجود ندارد اما آن چه مورد اختلاف قرار گرفته اين است كه آيا قاضي تحكيم فقط در دوران حضور امام معصوم مشروعيت دارد يا در دوران غيبت هم مشروع است