پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

قرآن كريم، تمام انسان ها را به خرد ورزي دعوت و از پيروي نابخردانه از هوا و هوس ها و تقليد كوركورانه نهي مي كند. در آيات بسياري از خردمندان و اهل تفكر، تمجيد و تحسين مي كند تا براي ساير انسان ها، الگوسازي مناسب انجام بدهد. تعقل و خرد ورزي از جنبه هاي گوناگون قابل تامل و بررسي مي باشد. هدف از تحقيق مقايسه ديدگاه دو مفسر بزرگ در زمينه ماهيت خردورزي است. نوشته ي حاضر مروري است بر ديدگاه آيت الله جوادي آملي( از مفسرين شيعه معاصر) و فخر رازي( از مفسرين اهل سنت قرن ششم و هفتم)، در مورد ماهيت و مفهوم خردوزي. با توجه به اين كه خردورزي در تفاسير تسنيم و فخر رازي جايگاه ويژه اي دارد. دراين مقال تلاش شده تعدادي از آياتي كه در آن ها به خردورزي اشاره شده است، آورده شود و نظرات اين دو مفسر مورد بررسي و كنكاش قرار بگيرد. از واژه هاي مترادف با عقل كه هر دو مفسر اشتراك نظر دارند، مي توان به واژگان «لُب، حِجر، نُهي، قلب، حِلم» اشاره نمود. و همچنين ايشان، جهل را در تقابل با خردورزي بيان مي كنند. با چشم پوشي از تفاوت هاي جزيي و بررسي كتب تفسيري تسنيم و كبير، مي توان « ايمان به خدا، حقيقت جويي(پذيرش حق)، توجه به آخرت(آخرت طلبي)، تواضع در برابر حق، عبرت گيري و پند پذير بودن، اهل ذكر و تفكر بودن، داشتن تقوا و پرهيز از گناه، شكر گذاري نعمت ها، اهل دوستي و مهر ورزي با مردم، صبر، وفاداري به عهد الهي و عدم پيمان شكني.» را بعنوان ويژگي ها و مولفه هاي خرد ورزي، برداشت نمود. هر دو مفسر در معرفت زا بودن، معناگرايي و سنجش گرايي در بُعد كاربردي عقل با تفاوت هاي كوچك و قابل اغماضي، اشتراكاتي دارند. روش تحقيق توصيفي، تحليلي و مقايسه اي، بوده و روش گردآوري اطلاعات، كتابخانه اي كه با استفاده از منابع مكتوب و الكترونيكي انجام يافته است.