پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از مباحث تربيتي قرآن كريم توبيخ ها و سرزنش هاي واقع در آن مي باشد كه اينگونه موضوعات با هدف كمال يابي و رسيدن به سعادت انسان سازگاري دارد. ضرورت پرداختن به مفاهيمي از قرآن كريم كه باري از عتاب و توبيخ به همراه دارد، سبب رشد يابي انسان و قدم نهادن بشر در مسيري مي شود كه مورد خشم و ملامت الهي واقع نگردد. در اين راستا به بررسي و تحقيق پيرامون انواع توبيخ هاي قرآني پرداخته شده است. چون انواع گوناگوني براي سرزنش كردن وجود دارد، انواعي شناخته ميشود كه از لحاظ افراد توبيخ شونده بررسي گردد. از مهمترين يافته هاي پژوهش حاضر، توبيخ هاي فردي در قرآن كريم نسبت به انبياء، شامل حضرت آدم، حضرت لوط، حضرت موسي عليهم السّلام و بعضي ديگر از پيامبران. توبيخ به زناني همچون حوا، زليخا، مريم، امّ جميل و توبيخ افراد به خصوصي مثل آزر، ابوجهل، باغدار متكبر، برادران يوسف و ديگر افراد تعلق مي گيرد. و امّا توبيخ ها و سرزنشهايي كه مورد خطاب جماعت و گروهي است، به اصحاب ايكه، اصحاب الجنّه، اصحاب القريه و توبيخ به اقوامي همچون قوم بنياسرائيل، قوم ثمود، قوم ابراهيم، قوم عاد، قوم الياس، قوم لوط و همانند آن تعلق دارد. بعد از كسب شناخت مخاطبان نسبت به توبيخ شوندگان در آيات قرآن كريم، افراد هوشيار ميتوانند عملكرد و خلق و خوي خود را به نحوي قرار دهند، كه در شمار گروهها و افراد سرزنش شده قرار نگيرند. شيوهي تربيت كردن قرآن در اين زمينه به گونهاي است كه با توبيخ شخص يا گروهي، رفتار ناشي از آنها را تضعيف ميكند يا در نوع بيان سرزنش آميز خود، به اصلاح رفتار آنها ميپردازد به نحوي كه آيندگان از آن درس بياموزند و آنها را در پيدا كردن مسير صواب ياري دهد و سبب بيداري و انذار به خلق گردد. اين ها همگي همان آثار تربيتي چنين توبيخ و ملامت ها در قرآن كريم ميباشد.