پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

فقهاي اسلام، با استخراج قواعد كلي از منابع دين، به مكلفين توانايي تطبيق موضوعات جزئي و سپس بدست آوردن حكم شرعي آن ها را مي دهند. از جمله اين قواعد فقهي، قاعده "حرمت اعانه بر اثم" است كه در زندگي روزمره اعم از فردي و اجتماعي و ... كاربرد فراوان دارد. فقها اين قاعده را به طور ضمني و يا مستقل در كتب فقهي خود مورد بررسي قرار داده اند. درباره اصل حرمت يا جواز آن تا تعيين موضوعات و محدوده "اعانه" و "إثم" بحث هاي فراواني بين ايشان مطرح شده است؛ ولي آن چه بيش از همه مورد بحث قرار گرفته، معنا و ملاك صدق عنوان "اعانه بر اثم" است. در اين پژوهش، در صدد بررسي اجمالي اين قاعده و يافتن ملاكي روشن از "اعانه بر اثم" هستيم؛ به اين طريق كه ابتدا مفاهيم و موضوعات مرتبط با مساله بيان شده و سپس اقوال بزرگان فقه درباره آن آورده مي شود. در ادامه، به دسته بندي و تحليل آن ها پرداخته و در اين مسير علل تفاوت آراي ايشان را مورد توجه قرار مي دهيم تا سر انجام به ارزيابي اي صحيح، دست يابيم. با گذر از اين مراحل خواهيم ديد كه با وجود تشتت آراي فقهاي اماميه، بهترين ضابطه همان "صدق عرفي اعانه بر اثم" بوده و در صورت عدم تشخيص عرف، "قصد معين به تحقق حرام" ملاكي عقلاني است.