پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تكفير يكي از معضلاتي است كه از همان پيدايش دين اسلام، در بين عده اي از مسلمانان شيوع پيدا كرد و موجب بروز درگيري ها و مشكلاتي در سطح جامعه شد. آنها با نقل گرايي افراطي، ظاهرگرايي، عقل ستيزي و رد تاويل به تفسير گزينشي و مطابق با ديدگاه خود روي آوردند. اين جريان در ابتدا طرفداران چنداني نداشت و به علت مخالفت علما با آن كنار گذاشته شد ولي در سده 7 به دست ابن تيميه بازسازي شد و در دوران معاصر نيز توسط محمد بن عبدالوهاب احيا گرديد و كم كم تبديل به جرياني افراطي در بين مسلمانان شد. اين جريان تا جايي پيش رفت كه حتي اعتقاد به مسائل مشروع و مورد تاييدي مانند شفاعت، توسل، زيارت قبور و غيره را نيز كفر دانستند و مسلماناني كه اين اعمال را مرتكب شده بودند را تكفير كردند. آنها تعريف كاملاً جديدي از خلافت، جهاد و توحيد را مطرح كردند و خون مخالفان خود را مباح دانستند. بررسي چنين مساله اي و كشف راه هاي برون رفت از آن از ضرورت هاي اساسي است و بايد مسلمانان از هر فرقه ومذهبي در برابر اين پديده غم انگيز، مقابله نمايند. لذا براي مقابله با اين جريان عواملي كه موجب تكفير هاي بي رويه در جامعه شدند بررسي گرديد كه عبارت بودند از: جهل، تعصب، كينه ،غرور ، حكومت هاي فتنه گر، استكبار، اختلاف¬هاي فقهي و كلامي. با بررسي هر كدام از اين عوامل مشخص گرديد تكفيريها به شدت نيازمند بازخواني نص شريعت و نيز بازنگري در فتاواي خود هستند؛ فتواهايي كه مدت¬هاي طولاني آن¬ها را از تعامل نقادانه و خالي از تقديس به دور داشته است. آنها از حقيقت دين فاصله گرفته و به نصوص دين نگاهي ابزاري دارند. راهكارهايي از جمله راهكار علمي و فرهنگي، سياسي و حاكميتي و اخلاقي براي حل اين معضل پيشنهاد گرديد. البته هيچ كدام از راهكارهاي مطرح شده تا زماني كه طرف مقابل از اخلاق و انصاف علمي برخوردار نباشد، چندان موثر نيست. لذا در ادامه راهكار اخلاقي نيز مطرح شد. اين پژوهش در زمره تحقيقات توصيفي- تحليلي بوده و براي گرد آوري داده ها از شيوه كتابخانه اي بهره گرفته شده است.