پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

خداوند براي بيان مفاهيم قرآني از تعابير و مصاديقي استفاده مي‌كند كه اين مصاديق داراي اهميت بسياري هستند. در واقع اين تعابير يك نوع تاكيد براي همه انسان‌ها است. از جمله اين تعابير قرآني، تعبير «إن كنتم مُؤْمِنينَ» است. اين تعبير در 8 سوره، 15 مرتبه تكرار شده است. مسأله اصلي اين نوشتار، تحليل و بررسي اين تعبير در سياق¬هاي مخلفت آن است كه با روش توصيفي- تحليلي به بررسي آن خواهيم پرداخت. آياتي كه تعبير «إن كنتم مُؤْمِنينَ» در آن ها به كار رفته است به دو دسته قابل تقسيم است. در دسته اول خداوند به توبيخ مخاطبان پرداخته و در دسته دوم خداوند به ترغيب مخاطبان پرداخته است. منظور از توبيخ اين است كه مخاطب اين گونه آيات، ابتدا عمل زشتي انجام داده در حالي كه ادعاي ايمان هم دارد، بنابراين خداوند در اين دسته آيات با استفاده از تعبير«ان كنتم مؤمنين» او را توبيخ و سرزنش كرده است. مخاطب اين آيات، يهوديان و مسلمان هستند. منظور از ترغيب نيز اين است كه مخاطب اين دسته از آيات نسبت به عملي راغب نيست و خداوند با يادآوري ايمان او، مخاطب خود را به انجام آن عمل ترغيب كرده است. مخاطب اين آيات، يهوديان زمان جالوت، مسيحيان زمان حضرت عيسي، مردم زمان شعيب و مسلمانان هستند. تعبير«ان كنتم مؤمنين» چون جمله شرطيه است، نيازمند جواب شرط است كه در همه موارد جواب شرط آن محذوف بوده و بر اساس سياق آيه جواب شرط محذوف مشخص گرديده است. همچنين اين تعبير با صدر آيه و نيز آيات بعد ارتباط تفسيري دارد؛ به عبارت ديگر صدر آيه و آيات بعد مفهوم و مصداق اين تعبير را روشن مي‌كنند.