پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده اسلام پيش از هر ديني، به «گفت وگو» به عنوان اصلي جهت آگاه سازي مردم از حقايق هستي و آشنا ساختن آنان با روش تكاملي خود به آئيين و روش برتر پافشاري كرده است. بزرگترين معجزه پيامبر خاتم صلي الله عليه و آله و سلم براي آشنا ساختن مردم با حقيقت تعاليم اسلامي «كلام» است. يكي از بهترين روش‌هاي كلامي كه براي رويارويي با مخالفين به آن اشاره شده است. مناظره و جدال احسن مي باشد. از اين رو ضرورت ايجاب مي‌كند كه چگونگي مناظراتي كه در قرآن و روايات معصومين آمده است را با دقت نظر بررسي كرده و از آن‌ها الگو و اصول گفتاري و كلامي را اتخاذ كرده تا مشي انسان‌ها در گفتار، برگرفته از همان الگوها و اصول باشد. تحقيق حاضر در سه فصل سامان يافته است. بعد از بيان مفاهيم و كليات، در فصل دوم به تحليل آداب ايجابي و سلبي مناظره و ويژگي‌هاي جدال احسن و غيراحسن پرداخته است. سپس مصاديق مناظرات پيامبران اولوالعزم و پنج تن آل عبا عليهم السلام در قرآن و روايات را مورد بررسي قرار داده و نكات مناظرات را براي حل مشكلاتي كه در روابط كلامي جامعه اسلامي وجود دارد استخراج كرده است. در فصل سوم، مناظرات با توجه به طرفين مناظره كليشه بندي شده و به دو قسم مناظرات خدا و مناظرات انسان تقسيم گرديد كه حاصل اين دستاورد بدست آوردن راهكارها و پيام‌هايي است كه راهگشا براي چالش‌هاي گفتاري خانواده‌ها، مراكز فرهنگي، موسسات و همه قشرهاي جوامع بشري است. پايبندي و عمل به اين راهكارها، جامعه اسلامي را از بن‌بست اعتقادي، تربيتي، اجتماعي، خارج كرده و پله‌هاي پيشرفت و ترقي امت ايماني را فراهم مي‌كند.