پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

شناخت ماهيت و ويژگيهاي انسان، همواره مورد توجه تمامي مكاتب ديني، فلسفي و روانشناسي بوده است. قرآن كريم، در بيان اوصاف و ويژگيهاي انسان گاهي زبان به مدح انسان و گاه به نكوهش او گشوده است، مفسران در ذيل آيات براي رفع اين تعارض ظاهري نظريات گوناگوني بيان داشته اند كه در جمع بندي نهايي نظريات به اين صورت مي باشد، كه خداوند متعال، به انسان امكانات و توانائيهاي ويژه اي بخشيده كه ساير مخلوقات از آنها بي بهره اند و متناسب با آن توانائيها مسئوليتها و تكاليفي را نيز از انسان مطالبه نموده است. آيات ستايشگر انسان، ناظر به انسان داراي امكانات خدادادي مي باشدآيات نكوهشگر ناظر به كيفيت برخورد انسان در برابر تكاليف و مسئوليتهاي انسان، پس با تفكيك بين مراحل هستي شناختي و ارزش شناختي انسان معماي توصيفات دوگانه قرآن از انسان حل خواهد شد. در يك تقسيم بندي كلي مي توان گفت كه، روانشناسان غربي درباره ذات و سرشت انسان سه ديدگاه، مثبت، منفي و خنثي دارند، و از آنجا كه نظريات روانشناسي مبني بر علوم تجربي و محدود بشري است داراي خطا و اشتباهات و نواقص فراواني مي باشد. لذا هيچكدام از اين ديدگاهها نتوانسته اند به تبين درستي درباره تمام ماهيت انسان بپردازند هر كدام از زاويه هاي محدود به انسان نگريسته اند، بنابراين تصوير صحيح، كامل و درستي از انسان نتوانسته اند ارائه دهند.