پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

مفسّران اوصاف زيادي را براي قرآن كريم از متن اين كتاب مقدس استخراج نموده‌اند؛ كه وصفِ «متشابه» در آيه‌ي 23 از سوره‌ي زمر يكي از اين اوصاف، محسوب مي‌شود. اين خصوصيت قرآن كيرم، از متشابهي كه در برابر محكم قرار مي¬گيرد، متمايز است. اين وصف در حقيقت، قرآن را از گسستگي، ناهماهنگي و پريشاني در هدف يا موضوع حفظ مي‌كند؛ و بردو نوع است: 1- مشابهت ظاهري؛ 2-مشابهت معنوي. مشابهت ظاهرى قرآن به اين است كه بلاغت همه آيات آن در حدّ اعجاز است؛ و مشابهت معنوى در هماهنگى و انسجام آن است. قرآن با متشابه خواندن آيات قرآني، مخاطبانش را به نوعي نگاه سيستمي دعوت كرده كه آيات را با هم ببينيد زيرا مفاهيم قرآني سيستمي است؛ از اين رو نبايد به يك حكم اعتقادي، اخلاقي و يا فقهي تك بعدي بنگرند، بلكه بايد به مفاهيم قرآني نگاهي نظام‌مند داشته باشند. در اين پژوهش كه به شيوه‌ي توصيفي-تحليلي انجام گرفته است؛ بعد از بيان كليات، ابتدا مفهوم لغوي و اصطلاحي مشابهت، مورد بررسي قرار گرفته و در ادامه در فصول بعدي مشابهت آيات قرآني در مبحث توحيد، معاد، نبوت، آيات اخلاقي و آيات فقهي بررسي شده است. برآيند حاصل از اين تحقيق نشان مي‌دهد كه قرآن كريم علي رغم تدريج در نزول، داراي سيستمي نظام مند است، كه آيات آن در موضوعات مختلف مبيّن و مشابه يكديگر هستند.