پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تاريخ پر فراز و نشيب اسلام، شاهد ظهور فرقه‌هاي گوناگوني بوده است‌. يكي از اين فرقه‌ها كه با شعار پيروي از صحابه و تابعين به عنوان سلف صالح و شاهدان نزول وحي و نزديك‌ترين افراد به رسول خدا صلوات الله عليه، پاي به عرصه ظهور نهادند، «سلفيه» نام دارند. پيشينه نگرش سلفي را بايد در قرن اول اسلامي در فرقه خوارج جستجو كرد. از عصر صحابه تا پايان قرن دوم، طرفداران سلفيه، جرياني را پايه گذاري كردند كه بر پاي‌بندي به سنت آغازين اسلام تكيه و تاكيد داشتند. ابن‌تيميه در قرن هشتم مباني فكري سلفي را تدوين كرده و از نظريهپردازان سلفي‌گري شناخته شد. اصول تفكر سلفي مانند تاكيد بر نقل و بي‌توجهي به عقل، گذشته‌گرايي و تاكيد بر جهاد و تكفير‌گرايي موجب شدند تا مفسران سلفي تحت تأثير اين تفكرات قرار گرفته و با استفاده از مباني دلالي ويژه‌اي چون قرآن بسندگي، مدلّل سازي و حجيّت بخشي به تفسير صحابه و تابعين، مرزبندي و ارزش‌گذاري تفاسير بر اساس تفكر سلفي‌گري، طبقه‌بندي مراتب صحابه و تابعين در فهم مقاصد قرآن، ادعاي عدم اختلاف تضادي در آراي تفسيري سلف و ظاهرگرايي افراطي در تفسير قرآن با تبعاتي چون انكار تأويلضابطمند، انكار مجاز در قرآن و ناديده گرفتن نقش عقل در تفسير، روي به تفسير قرآن آورده و ديدگاههايي را ارائه دهند كه از ابعاد و جوانب گوناگون آسيب‌هايي را متوجه تفسير و در نهايت مخاطبان خود كنند. مفسران سلفي با ادعاي تفسير قرآن به قرآن، قرآن به سنت نبوي و قرآن به صحابه و تابعين، نه تنها نقش مهّم و سازندهي ائمه معصومين عليهم السّلام را بر خلاف مضامين آيات و توصيه‌هاي حديث ثقلين در تفسير به كلي ناديده گرفتند، بلكه موجب ورود اسرائيليات و ابترماندن زبان عقل در تفسير آيات حق و ركود و توقف در ظواهر قرآن و ارائه نظرات تفسيري بدون ضابطه در باب تأويل و بروز آراء ناصوابي چون تجسيم و در نهايت ظهور تعارضات فراوان در بيانات تفسيري خود گشتند. البته تمام اشكالات و آسيب‌هاي ياد شده با استناد به آيات و سنت نبوي مورد بررسي و نقد قرار گرفته ‏اند.