پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

اوصاف امامت از پر دامنه¬ترين مباحث امامت محسوب مي¬شود. اين بحث طيف گسترده¬ايي از اختلافات را نيز با خود به همراه دارد كه بعضا اختلاف ديدگاه شيعه و سني در اين بين غير قابل اغماض است. ابن ابي الحديد (۵۸۶ تا ۶۵۶ق) به عنوان يكي از مشهورترين شارحان نهج البلاغه، كه وامدار از مكتب اعتزال است؛ اين اختلاف ديدگاه را در نوشتارش به قلم كشيده و در صدد رد اوصاف امامت از منظر شيعه در كتابي كه منصوب به امام شيعيان است (نهج البلاغه)، بر آمده است. لذا با نظر به اشعار ابن ابي الحديد در كتاب سبع العلوياتش از يك سو، وشرح نهج البلاغه¬اش از سويي ديگر، ومشاهده اختلافات قابل توجه در اين ميان، بررسي ديدگاه وي درباره¬ي اوصاف امامت ضروري مي¬نمايد. پژوهش حاضر با بهره¬گيري از اسناد كتابخانه¬اي، توصيف وتحليل محتوا به بررسي و نقد ديدگاه ابن ابي الحديد مي¬پردازد و در انتها به اين نتيجه مي¬رسد كه وي همچون ديگر معتزليان اوصافي چون نصب، عصمت، علم و افضليت را در امام نمي¬پذيرد اگرچه آنها را در شخص امير المومنين علي عليه السلام و خاندان پاكش اثبات مي¬كند اما به عنوان شروط امامت از آنها ياد نمي¬كند. اين مي¬تواند نشان از تعصبات فرقه¬اي وي باشد كه علي رغم پذيرش اين اوصاف در شخص امير المومنين علي عليه السلام، مع الاسف همچنان به عقايد معتزله پافشاري دارد.