پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از مهم¬ترين اسلوب¬هاي علم بيان، براي انتقال مفاهيم متناسب با حال مخاطب، تشبيه است. در قرآن كريم نيز آيات فراواني اين صنعت بلاغي مطرح شده است؛ بنابراين ضرورت دارد براي شناخت و درك صحيح معاني آن به بررسي و تحليل تشبيهات آن پرداخته شود. محور اصلي تشبيهات قرآني اصلاح بشر و هدايت او به سوي كمال است. تشبيه، ايجاد مماثلت ميان دو چيزي است كه آن دو، در صفتي يا حالتي اشتراك داشته باشند و داراي چهار ركن است كه وجود مشبه و مشبه‌به در آن ضروري مي¬باشد. تشبيه به لحاظ هاي مختلف تقسيماتي دارد از جمله: از حيث طرفين تشبيه، وجه شبه و ادات است. آنچه در اين پايان‌نامه بيشتر مورد توجه قرار گرفته است تطبيق اقسام تشبيه بر آيات هشت جزء از قرآن كريم است. براي تحليل وجوه بلاغي اين اسلوب از كتاب¬هاي بلاغي و تفاسير بهره برده است. استفاده از اين اسلوب قرآني راه دور را نزديك مي¬كند. بسياري از مسائل قرآن در نگاه اول پيچيده است و به نظر مي¬رسد مخصوص خواص است ولي وقتي با تشبيه همراه شود براي عموم در هر پايه قابل فهم مي¬شود. تشبيه معقول به محسوس يكي از طرق مؤثر در فهم مسائل عقلي است و كاربرد زيادي در عرصه قرآني دارد، پس تشبيه صرف تحريك احساس نيست بلكه با اين اسلوب به هدف¬هاي بالايي مي¬توان رسيد كه در استفاده آن بايد دقت كرد. در اين پژوهش به بررسي وجوه بلاغي تشبيه از لحاظ طرفين، وجه شبه و ادات در جزء 11 تا 18 قرآن كريم پرداخته شده است و آنچه به‌زعم محقق در تشخيص نوع تشبيه درست بود بعد از پايان هر آيه نوشته شده است. جهت عمق بخشيدن به مطلب، در ذيل هر آيه نظرات برخي از مفسرين آمده است و با استفاده از كتاب¬هاي كتابخانه و نرم¬افزارهاي مرتبط با بحث و به روش توصيفي- تحليلي به بررسي موضوع پرداخته شده است.