پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده: علوم ادبي نقش بسزايي در فهم آيات قرآن كريم دارند؛ و يكي از علومي مي¬باشد كه مفسّران در تفسير آيات قرآن كريم به آن نياز مبرم دارند. همچنين يك مفسّر با پرداختن به وجوه لغوي و صرفي و نحوي يك واژه، توجه مخاطب را در تأثير آن، در جهت درك معناي مورد نظر، برانگيخته مي¬سازد. در اين نوشتار به بررسي آيات 35 و 36 سوره مباركه «نور» از جهت وجوه ادبي، بلاغي و تأويلي پرداخته شده است. در تركيب اين آيات و نقش هر يك از آن كلمات قرآني، وجوه مختلفي در تفاسير قرآن آمده است كه با توجه به وجوه آن، فهم آيات، بهتر درك مي¬شود. در ميان ادبا، ثابت شده است كه سخني كه داراي بلاغت و شيوايي باشد، در مخاطب تأثير فراواني گذارده و موجب جذب وي در دريافت آن سخن و درك آن مي¬شود. به خصوص اگر آن سخن معجزه¬ي پيامبر(صلّي الله عليه و آله) باشد كه آهنگ دلنشين آن، حتّي دل كافران را براي شنيدن آن، نرم نموده است. اين آيات مورد بحث نيز خالي از اين وجوه بلاغي نمي¬باشند كه خداوند كريم، از آنها، براي انتقال پيام به بندگان خويش، استفاده نموده است. البته هر يك از مفسران از جهتي به اين آيات پرداخته¬اند و هر كدام با ديد خود، شيوه بيان را تشخيص مي¬دادند؛ البته هر قدر انسان در شناخت الفاظ و دلالت آن¬ها بر معاني، داراي مهارت باشد، باز در برابر كلام قرآن ناتوان است و اين منشأ اختلاف مفسّران و به وجود آمدن وجوه مختلف نحوي، بلاغي و يا تأويلي آيات مي¬باشد. در اين تحقيق با استفاده از روايات وارده در مورد اين دو آيه و همچنين با مراجعه به كتب تفسيري، ضمن شناسائي و بيان وجوه مختلف لغوي، نحوي و بلاغي؛ شاهد ذكر تأويلات مختلفي از اين دو آيه مذكور هستيم كه آنها را در اين مجموعه گنجانديم. اين دو آيه و واژه¬هاي قرآني تشكيل دهنده¬ي آن، در مورد چهارده معصوم(عليهم السلام) است كه انسان مؤمن به آنان ايمان دارد و توسط ايشان و نور ايمان و هدايتگري آنان، هدايت يافته است. بنابراين انسان، بايد بداند كه در همه حال نبايد از ياد خدا غفلت نمايد و به تمام كارهايش صبغه الهي دهد. و در نهايت چند راهكار پيشنهاد شده است از جمله: برگزاري كلاس¬هاي تفسيري قرآن، در سطح عامه مردم نه فقط قشر خاص؛ تشويق به مطالعه تفاسير در قشر جوانان و كودكان كه آمادگي پذيرش و هدايت آنان زياد است.