پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

در پژوهش حاضر محقق به بررسي تأثيرگذاري اسباب نزول در تفسير آيات ولايت با تأكيد بر تفسير الميزان و المنار (آيات مورد اتفاق) پرداخته است. قرآن كريم، كتاب هدايت انسان است و در تفسير قرآن، قرائتي وجود دارد كه توجه به آنها در تفسير لازم است؛ يكي از اين قرائن، اسباب نزول است. مفسران و دانشمندان علوم قرآني از نقش مهم اسباب نزول در فهم ايات سخن گفته اند و معتقدند كه از طريق اسباب نزول مي توان به معاد و مقصود آيات و سور دست يافت. مفسران فريقين در مورد ميزان تأثير اسباب نزول در تفسير آيات قرآن، ديدگاه ها و نظرات متفاوتي دارند كه باعث نوعي تفسير از آيات به خصوص آيات مورد بحث، آيات انما وليكم، اولي الامر، تبليغ و اكمال مي شود كه در اين پژوهش مورد بررسي قرار گرفته اند. از اهل سنت برخي روايات اسباب نزول را در تفسير خود آورده و از آنها در تفسير آيات مورد بحث، استفاده كرده اند و برخي ديگر فقط به ذكر اين روايات اكتفا كردند ولي به روايات تفسيري و سياق و ارتباط آيات توجه كرده و به تفسير آيات مورد بحث پرداخته اند. شيعه نيز روايات اسباب نزول را در تفسير آيات مورد بحث تأثير داده و از روايات تفسيري نيز استفاده كرده است. محمد رشيدرضا از جمله مفسران اهل سنت است كه در تفسير المنار به سياق آيات توجه بيشتري داشته و توجهي به روايات اسباب نزول نداشته است و علامه طباطبايي از مفسران شيعه است كه در تفسير الميزان با توجه به آيات ديگر قرآن و سياق به تفسير آيات مورد بحث پرداخته و در برخي مواقع از روايات اسباب نزول در تفسير خود استفاده كرده و آنها را در تفسير آيات مورد بحث تأثير داده است. ايشان كه معتقد است در فهم آيات قرآن نيازي به آگاهي از سبب نزول نيست ولي روشنگري اسباب نزول را در فهم و تعيين مصاديق و موارد آيات مي پذيرد. در نگاه كلي اسباب نزول در تفسير آيات مؤثر است و در ميان مفسران فريقين به اين مطلب توجه شده است.