پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

توحيد به‌منزله پايه‌اي‌ترين اصل اعتقادي اسلام، در بيانات ديني، عرف مسلمانان و در ميان دانشمندان علوم اسلامي، معناي اعتقاد به يگانگي خداوند است«قل هو الله احد» به فرموده قرآن توحيد به اين معنا سرلوحه دعوت تمام پيامبران الهي بوده است. در ميان هر امتي فرستاده‌اي برانگيختيم تا مردم را به اين امر فراخواند كه خدا را بپرستيد و از طاغوت بپرهيزيد. بنابراين اصل توحيد در اسلام به معناي يكي دانستن خدا و اعتقاد به يگانگي اوست و جز اين معنايي ندارد. علامه طباطبايي در رسائل التوحيد در رابطه با ذات واجب‌الوجود كه همان«الله» است مي‌فرمايد:«وجود حقيقت اصيلي است و غيري براي او در خارج نيست زيرا هر چه غير او باشد پوچ و باطل خواهد بود، بنابراين وجود يك حقيقت صرف و خالص است و درنتيجه هر چه را به‌عنوان دوم براي او در نظر بگيريم همان خواهد بود، پس فرض دوم براي وجود ممتنع مي‌باشد و وحدتش وحدت حقه هست و ازاينجا روشن مي‌گردد كه حقيقت وجود داراي هر كمال واقعي بلكه عين آن مي‌باشد و از تمام نقص‌ها و امور عدمي مبرا مي‌باشد. ازنظر علامه طباطبايي توحيد سه مرحله دارد؛ توحيد ذاتي، توحيد صفاتي و توحيد افعالي، در توحيد ذاتي، ذات واجب‌الوجود يكي است و تعدد در او محال است زيرا اگر مبدأ دو باشد لازمه‌اش تركيب است و لازمه تركيب، ممكن بودن است و لازمه ممكن بودن، احتياج است. زيرا هر مركبي ممكن و محتاج است هم به اجزاء و هم به فاعل، پس وقتي واجب‌الوجود مركب شد ممكن و محتاج است و ديگر واجب‌الوجود نيست، بلكه ممكن‌الوجود‌است درنتيجه بايد به‌حكم عقل مبدأ يكي باشد.«لو كان فيهما آلهه الا الله لفسدتا» منظور از توحيد صفاتي آن است كه صفاتي مانند علم و حيات و قدرت كه به خداي متعال نسبت مي‌دهيم درواقع چيزي غير از ذات خدا نيستند و عين ذات مي‌باشند