پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده دست يابي به معناي دقيق و مقصود اصلي گوينده از يك واژه، در بازه‌ي زماني خاص روش هاي گوناگوني دارد. يكي از اين روش ها معنا شناسي مي‌باشد. در اين شيوه، معنا شناس به دنبال مطالعه و بررسي شرايط توليد معنا و دريافت آن نزد خواننده است. قرآن، معجره الهي است و از سطوح معنايي متعددي برخوردار است ؛ لذا استوارترين و مطمئن ترين روش در شرح آيات، ره يابي به عمق معناي واژگان قرآن است تا امكان دستيابي به تفسيري نزديك به مراد خداي حكيم فراهم گردد. اين پژوهش در صدد دست يابي به معناي واژه‌ي « عذاب » به شيوه ي معنا شناسي مكتب بن( قومي فرهنگي) با الهام از روش ايزوتسو مي باشد. و به منظور ترسيم ميدان معنايي اين واژه در قرآن كريم صورت گرفته است. براي اين منظور لازم است در سه حيطه‌ي؛ 1 - تبارشناسي واژگاني، 2 - ميدان هاي معناشناسي و 3 - مطالعات متني فعاليت صورت گيرد. در تبار شناسي واژگاني « عذاب »، كه بر اساس تحليل صرفي و واژگاني عذاب و مطالعه‌ي جهان بيني و فرهنگ قومي عرب جاهلي پيش از اسلام بدست آمده است؛ اين واژه داراي معناي اساسي « شكنجه ي خاطي براي عقوبت وي مي باشد » مي باشد. همچنين اين نتيجه به دست مي‌آيد كه اين واژه تطور معنايي نيافته است ، و بعد از اسلام نيز در همان معنايي به كار رفته است كه قبل از اسلام استفاده شده است. همچنين در ميدان معناشناسي « عذاب » با بررسي معاني « عذاب » در آيات قرآن و تشكيل ميدان هاي معنايي واژه ها و عبارت هاي مترادف، متضاد، واژه ها و عبارت هاي مرتبط از لحاظ فعاليت و انفعال و واژه ها‌ي ملازم، گستردگي ميدان معنا شناسي « عذاب » در قرآن و گستردگي آيات در اين ميدان به دست مي‌آيد. بر اساس اين روش، با مطالعات متني واژه ي « عذاب » و كشف واژه هاي كليدي و كانوني و جهان بيني قرآن در مورد « عذاب » تعريف معنا شناسانه‌ي « عذاب » كه « جزاء و مواخذه‌اي است كه در راستاي انتقام و عقاب ، براي خوار و ذليل كردن فرد خاطي كه به خاطر استكبارش غضب عذاب كننده را برمي‌انگيزد. » به دست مي‌آيد.