پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

در مباحث ارث به دليل اهميت موضوع، به دو قسمت يعني موجبات و موانع ارث بيشتر پرداخته شده اما مهمترين موضوعي كه در كنار بحث ارث مطرح گرديده و داراي شبهات و نظرات مختلف ميان فقها است، مبحث موانع در كنار موجبات ارث مي باشد. مذاهب و فرق مختلف اسلامي و همچنين فقهاي هر يك از اين مذاهب در خصوص تعداد موانع ارث اختلاف نظر دارند و قانون مدني ايران نيز تعداد موانع ارث را به‌طور حصري شمارش نكرده است، اما با توجه به تعريف مانع ارث و نيز در دست داشتن معيار و ضابطه درستي براي تشخيص آن، مي‌توان موانع مورد اتفاق فقها را از موانع مورد اختلاف بازشناخت. فقها بزرگ اسلام با در نظر گرفتن آيات قرآن كريم و روايات وارده از پيامبر صلي الله عليه وآله و ائمه معصومين عليهم السلام موانع ارث را بيان نموده‌اند، كه مواردي همچون،"قتل، كفر يا اختلاف دين، رقيت " در نزد فقهاي اهل سنت و اماميه از موانع متفق بشمار مي‌روند و برخي ديگر همچون، غيبت منقطعه، اتحاد زمان فوت متوارثين، لعان، تولد از زنا، حمل، ... جزو مواردي هستند كه عده اي از فقهاء تحت عنوان موانع آنها را بررسي كردند و عده اي ديگر تحت عنوان ملحقات موانع بحث كرده اند.اما مطلبي كه قابل توجه است اين است كه اين موارد اگر هم مانع از ارث باشند يا در واقع مانع موقت هستند يا حاجب هستند نه مانع. درباره تلقيح مصنوعي عده اي معتقدند كه جزء موانع ارث است. در اين مورد بايد گفت تلقيح مصنوعي اگر با اسپرم شوهر باشد، بين فرزند متولد شده از اين راه و صاحب اسپرم(شوهر) رابطه اي نسبي وجود دارد و شرايط ارث هم بري موجود هست. اما در تلقيح با اسپرم بيگانه جايي براي بحث از موانع ارث نيست، زيرا رابطه اي بين فرزند و شوهر نيست و شرايط ارث بري هم وجود ندارد.