پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

خمس يكي از مسلمات اسلام است كه قرآن وجوب آن را به صراحت بيان نموده است. قرآن نه تنها وجوب و اداي خمس را با ايمان خداوند پيوند زده است بلكه اداي آن از ضروريات است. در اين پژوهش «مرجع شرعي اخذ و مصرف خمس در زمان غيبت امام معصوم» مورد بررسي قرار گرفته است.اصل تشريع خمس امري مسلم و قطعي است و صريح آيه و روايات بر آن دلالت دارند، منتهي در موارد و نحوه اخذ و مصارف آن راه هاي گوناگوني بيان شده است. مكتب اهل بيت خمس هر چيزي را كه بر آن، غنيمت و مطلق فوايد صدق كند واجب مي‌داند، ولي عامه فقط آن را بر اموال جنگي منحصر كرده‌اند. براساس فتواي مشهور فقها اماميه، خمس به سهام ششگانه قيد شده كه نيمي از آن مال شخصي امام معصوم و نيمي ديگر، در راه بينوايان، يتيمان، در راه ماندگان و سادات هزينه مي‌شود. اكثر عالمان شيعه، در گذشته سهم امام و سادات را مال شخصي آن ها دانسته اند. تبيين مصرف خمس و بيان ويژگي هاي گروه هاي تصريح شده در آيه خمس و روايات و مشخص نمودن وجوب و عدم تعيين سرپرست براي اخذ آن در دوره غيبت به ويژه در زمان استقرار حكومت اسلامي و با توجه به روايات كه غالباً داراي سندي صحيح و معتبر بوده و فقها بدان عمل نموده اند از اهميت ويژه اي برخوردار است به گونه اي كه ظهور اين روايات تعلق خمس را در زمان حضور به خود امام و در زمان غيبت به نايبانش به اثبات مي رساند. همچنين در زمان وجود حكومت اسلامي و رهبري ولي فقيه منتخب، مراجع تقليد حق گرفتن خمس را ندارند زيرا در جاي خود اثبات شد، خمس حقي است وجداني كه به مقام امامت و رهبري تعلق دارد ، و يكي از منابع تأمين بودجه دولت اسلامي و ملك شخصي امام نيست و او بايد اين توجه را در امور عام المنفعه و مصالح مسلمين مصرف نمايد كه البته تأمين نيازهاي زندگي امام و سادات از اولويت هاي مصرف آن مي باشد. روش جمع آوري اطلاعات در اين پژوهش به صورت كتابخانه‌اي، با هدف تحليلي- توصيفي است كه با مراجعه به كتابهاي معتبر تدوين شده است و سپس با تحليل و تبيين آن ها به بررسي مرجع شرعي اخذ و مصرف خمس در عصر غيبت پرداخته است.