پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از روش هاي قرآن مجيد براي تربيت انسان روش سوگند است؛ لذا بر سوگندهاي قرآن آثار تربيتي مترتب مي شود. سوگند در ميان اسلوبهاي تأكيد، بالاترين درجه را داراست و كسي كه سوگند ياد مي‏كند، با قرين نمودن گفتار خود به شي‏ء ارزشمند و داراي ارج و شرافتي، آن را به پذيرش، نزديك مي‏سازد و تمام كوشش خود را براي برطرف ساختن ترديد و دودلي از مخاطب، به كار مي‏برد. به خاطر اين شدت تأكيد و ايجاد پيوند ميان درستي گفتار و ارزش و شرافت چيزي كه به آن سوگند ياد مي‏شود، سوگند، ساده‏ترين گواه براي اثبات يك مدعاست كه گاه جايگزين گواه و دليل و مدرك نيز مي‏شود. سوگندهاي قرآني شامل سوگندهاي الهي و سوگندهاي بشري است. سوگندهاي بشري شامل سوگندهاي پيامبران و سوگندهاي مردمان ميباشد. در اين پژوهش به مقايسه سوگندهاي الهي كه عمده سوگندهاي قرآن را شامل مي‏شود با سوگندهاي بشري پرداخته شده است. قرآن كريم اگر چه گاهي از زبان انبياء، مردم عادي و شيطان نيز سوگند نقل شده است، لكن غالب سوگندها از ناحيه ذات مقدس پروردگار مي‏باشد و سوگندهاي بشري بيان زبان حال بندگان است كه خداوند به نقل و ذكر سوگندهاي آنان اقدام نموده است. عمده اينگونه سوگندها به انگيزه اثبات مطلب خود بوده است. وقتي گوينده‏اي احتمال مي‏دهد كه شنوندگان سخن او را باور نكنند با سوگند خوردن سعي مي‏كند آنان را وادار به قبول نموده شك و ترديد را برطرف سازد، در حالي كه هيچيك از اين مطالب در سوگندهاي قرآن نيست؛ زيرا خداوند نه از كسي يا چيزي ترس دارد و نه فقدان چيزي برايش ضرر مي‏رساند تا سوگند ياد كند، از طرف ديگر درباره سخن خدا مؤمن نياز به سوگند ندارد و براي كافر و معاند سوگند سودي ندارد و از ديدگاه فقهاء كاربرد سوگند بشري موقعي است كه در محاكم قضائي بعلت فقدان شهود به قسم متوسل شوند و يا در نذرها يا عهدهاي مردمي براي اثبات يا اسقاط حقي به آن متوسل شوند كه در هر حال به عنوان يك حجت و دليل شرعي كه آثار حقوقي و تكليفي و وضعي بر آن مترتب مي‏شود قلمداد شده است. لكن در نظر مفسرين، سوگندهاي قرآن داراي چنين مشخصه‏ اي نيست.