پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از مباحث مهم مربوط به معاد و عالم پس از مرگ چگونگي دريافت پاداش و كيفر اعمال است. ديدگاه دانشمندان در اين باره بر دو گونه است، برخي معتقدند كه جزاي اعمال در آخرت نظير كيفر و پاداش دنيايي از سنخ قرارداد است. اين گروه كه مخالفان نظريه ي تجسم اعمال محسوب مي شوند در تأييد ديدگاه خود به دلايلي از جمله عرض بودن اعمال و آيات قرآن دالّ بر قرار داده بودن جزاي اعمال، استناد كرده اند. برخي ديگر معتقدند كه جزاي اعمال در آخرت از سنخ خود عمل است لذا نظريه ي تجسم اعمال را برگزيده اند. مهمترين ادله اي كه اين گروه اقامه كرده اند يكي بقاي نفس و تأثير متقابل عمل بر روي نفس است و ديگري آيات قرآن و روايات معصومين (ع) دال بر تجسم اعمال است. در حدود 95 آيه از قرآن با تعابير گوناگون به تجسم اعمال اشاره شده است. علامه طباطبايي يكي از برجسته ترين و شاخص ترين مفسّران قرآن كريم نظريه ي تجسم اعمال را اختيار كرده اند، ايشان با استناد به نظريه ي بقاي نفس و با تبيين حقيقت معنايي عمل يعني هيئتي ملكوتي و نفساني كه بر روي نفس نقش مي بندد، نظريه عرض بودن اعمال را بي پايه و اساس داشته است، و با استناد به ادله ي نقلي مانند آيات قرآن دال بر تجسم اعمال از جمله آياتي كه جزا را عين عمل دانسته‌اند؛ يا آياتي كه بر حضور اعمال در قيامت دلالت دارند، و غيره، و روايات معصومين (ع) نظريه‌ي تجسم اعمال را به اثبات رسانده اند.