پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

با شكل گيري جوامع بشري و پيدايش نزاع و تخاصم ميان افراد ، مسئله قضا و قضاوت همواره مورد عنايت بشر بوده و سرلوحه كار و رسالت انبياي الهي قرار گرفته است ؛و يكي از مناصب مهم و حساس در جامعه مي باشد كه در اسلام از اهميت بيشتري برخوردار است به طوري كه مي توان گفت : قضاوت شاخه¬اي از رياست عامه نبوت و امامت و شجره طيبه ولايت و مناصب اهل بيت عليهم السلام است . همين سبب شده تا در آيات و احادث ، اشارات و توصيه هاي فراواني به مساله قضاوت و تامين رزق قضات ارائه شود . از طرفي قيام به امر قضاوت ، قاضي را از اشتغال به ساير ضروريات زندگي مثل كسب رزق براي خود و خانواده اش و تهيه مايحتاج زندگي باز مي دارد . اين جاست كه سئوال پيش¬مي آيد كه آيا قاضي مي تواند در قبال انجام قضاوت ، اجرت بگيرد يا اين كه از بيت المال ارتزاق نمايد ؟ اين سئوال ، از مباحث مهم و مورد طرح نزد فقهاست . براي پاسخ گويي به اين سئوالات از روش عام كه توصيفي و تحليلي است ، استفاده شده است و با روش كتابخانه¬اي به مطالعه متون و منابع و مراجعه به سايت هاي مختلف پرداخته شده است . پس ضرورت دارد كه نكات مبهم مسئله حل و روشن شود تا افراد با مشكل رو به رو نشوند . نوشته حاضر ، اجرت قاضي و مصاديق آن را با استناد به آيات قرآن و روايات در آثار بسياري از فقها ، در سه بخش نقد و بررسي مي¬كند كه بخش اول آن كليات و مفهوم شناسي را در بر مي¬گيرد . در بخش دوم مباني اخذ اجرت بر قضاوت بيان گرديده است كه به ادله و اقوال مجوزين و مانعين اخذ اجرت بر قضاوت مي پردازد . بخش سوم مباني ارتزاق قاضي از بيت المال مي¬باشد كه ادله و اقوال موافقان و مخالفان از فقها در مورد ارتزاق قاضي از بيت المال را در بر مي¬گيرد . نتيجه حاصل از پژوهش ، اين است كه در مقابل قضاوت ، قاضي نمي تواند اجرت اخذ كند ولي ارتزاق از بيت المال براي ايشان جايز است .