پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده از شيوه هاي رايج استفهامات قرآني اين است كه خداوند گفتماني را در قالب پرسش و پاسخ بين افراد و گروه هاي مختلف به تصوير مي كشد كه تاثيري شگرف بر روح و جان مي گذارد و انسان را به فهم عميق تر مسائل مي رساند. با توجه به گستردگي آن در قرآن و توجه به تاثير آن در فهم صحيح قرآن اين ادوات در سه حيطه لغت، نحو و بلاغت در اين مجموعه، مورد بررسي قرار گرفته است. در اين راستا، انواع استفهام و معاني مجازي آن، ويژگي و اختلاف معاني، تحليل هاي بلاغي،نحوي، لغوي و تاثير آنها بر فهم معاني آيات جزء‌سوم و چهارم قرآن مورد بررسي قرار گرفته است. يافته هاي محقق در راستاي تدوين رساله به روش توصيفي - تحليلي عبارت اند از: 1- كاربرد استفهام در معناي حقيقي، اندك است و بيشتر در معناي مجازي استعمال شده است. كثرت معاني مجازي به ترتيب عبارت اند از: انكار، تقرير، تعجب، توبيخ، نفي،تعظيم، وعيد، تشويق، تهكم و .... . استفاده از اسلوب استفهام براي به سخن در آوردن مخاطب به دليل اغراضي كه سائل آگاه مد نظر دارد، با اداتي روان و ساده چون(همزه، هل، كيف، كم، متي،...) قرآن مطرح شده است. 2-در جزء سوم و چهارم قرآن تمام ادات استفهام به جز «ماذا، ‌متي،‌أيان و أين» آمده است. استعمال همزه استفهام از بين ادوات بيشتر بوده است.در حدود 15 آيه از اين حرف استفهام ¬استفاده كرده¬اند، اما استعمال «هل» استفهام در اين دو جزء يك بار بيشتر نبوده است.3-معاني مجازي كه براي استفهام بيان شده در حدود 15مورد از استفهامات به معناي انكار بوده است. 4- موضوع غالبي استفهامات اين دو جزء بيشتر پيرامون چگونگي زنده شدن مردگان، چگونگي داشتن فرزند در مورد حضرت مريم و زكرياء، درباره مشركان واهل كتاب اينكه چرا بعد از اسلام آوردن به كفر باز مي گردند و ياري و كمك خداوند به واسطه فرشتگان به اصحاب پيامبر در جنگ ها، است. واژگان كليدي: ادوات استفهام، استفهام هاي مجاز قرآن، استفهام هاي جزء سوم و چهارم، استفهام هاي حقيقي در قرآن