پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

مقاله حاضر به بررسي و نگرش تطبيقي دو تفسير معاصر از شيعه و اهل سنت (الميزان و اضواءالبيان) در بحث مجاز و اشكالات وارد شده در موضوع حقيقت و مجاز، مباني آيات صفات، تأويل و آيات متشابه مي¬پردازد. عدم فهم تعابير مجازي برخي از مفسران را در برداشت از آيات قرآن دچار خطا در استنباط و حتي در اعتقاد ديني نموده است. سلفيه وجود مجاز در قرآن را انكار نموده¬اند. ولي اكثر مفسران، قرآن را همانند ساير كلام¬ها برخوردار از مجاز شمرده¬اند. مقايسه و تطبيق و تحليل وجوه اشتراك و تمايز تفاسير با آراي مختلف در اين موضوع، مي¬تواند نتايج ارزشمندي در پي داشته باشد. بنابراين ضرورت دارد اين مسئله بررسي گردد. در اين پژوهش پس از درآمدي در موضوع مجاز، انگيزه¬ها و دلايل موافقان و مخالفان وجود مجاز در قرآن، با توجه ويژه به كاربرد مجاز و بررسي تطبيقي آن در تفسير الميزان و اضواءالبيان، اميد است در عين پذيرش مجاز ضابطه¬مند در قرآن در مواردي كه قرينه¬ي مستند بر معناي مجازي وجود دارد، ادعاي حقيقت¬مندي اساس مفاهيم قرآني اثبات گردد، افزون بر آن¬كه با توجه به حق بودن قرآن، مراتب تشكيكي وجود و قدرت درك و فهم انسان، مجاز¬هاي موجود در قرآن هرگز به مفهوم نماد¬هاي عاري از واقعيت تلقي نمي¬گردد؛ بلكه تبيين يك حقيقت ماوراي طبيعي با كلماتي مأنوس در ميان ما انسان¬هاي مادي است. اميد است شواهد قرآني استخراج شده در اين زمينه، جايگزين مثال¬هاي ساده و تكراري كتب درسي شده، تا باعث ايجاد انگيزه¬ي بيشتر و ژرف انديشي در اين علوم گردد.