پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده موضوع پژوهش در رابطه با احكامي است كه مبتني بر زمان مشخص و محدود هستند و مكلف، در همان محدوده زماني بر اثر اسباب و عوامل مختلفي، دچار اختلال قواي دماغي و زوال موقت عقل مي گردد. ذكر نكات و مقدماتي مانند بيان ماهيت واقسام حكم شرعي از حيث زمان و نحوه تعلق خطاب به مكلف و شرايط ثبوت و وجوب تكليف مي تواند براي بررسي آثار و پيامد هاي تكليفي و وضعي زوال موقت عقل در احكام مبتني بر زمان اعم از عبادات وعقود كه در اين تحقيق مورد توجه قرار گرفته است، بسيار راهگشا باشد. چرا كه احكام به منظور سامان دادن زندگي فردي و اجتماعي افراد صادر شده اند بنابراين اخلال در احكام و معلوم نبودن وظيفه افراد در قبال آن ها، زندگي بشر را دچار چالش و اختلال مي نمايد . براي ثبوت و وجوب حكم شرعي كه از حيث زمان به موقت و غير موقت منقسم مي شود،فراهم بودن شرايطي عام و خاص لازم است ؛از جمله عقل كه از شرايط عمومي در همه تكاليف مي باشد. اختلال در قواي عقلاني در عباداتي كه مبتني بر زمان مشخص و محدود هستند با لحاظ اسباب مختلف آن مانند جنونكه زايل كننده عقل است ، مستي وخواب كه پوشاننده و پنهان كننده عقل هستند و بيهوشي كه برخي آن را ملحق به خواب نموده و گروهي آن را همانند جنون، از بين برنده عقل دانسته اند ،و همچنين با توجه به اينكه تمام وقت وجوب ويا بخشي از آن را فرا بگيرد و نيز با در نظر گرفتن اختيار يا عدم اختيار مكلف در ايجاد اختلال و زوال ،پيامد هاي تكليفي و وضعي متفاوتي براي مكلف در پي خواهد داشت . در عقود و مراوادات اقتصادي ، بر خلاف عبادات ، ممكن است زوال موقت عقل حتي بعد از انجام و اتمام عقد نيز تاثير گزار بوده ومنجر به اثر وضعي بطلان گردد؛ چنانچه در عقود جايز اذني شاهد هستيم. كليد واژه ها: زوال موقت ،عقل ، جنون ،بيهوشي ،احكام مبتني بر زمان ،عقود ، عبادات