پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از واجبات مهم دين اسلام حج است كه درصورت استطاعت يك بار در عمر بر فرد واجب مي شود . استطاعت از ريشه «ط ـ و ـ ع» و در لغت به معناي توانايي، قدرت و تمكن و به تعبير دقيق‌تر، فراهم بودن زمينه‌هاي موجب توانايي انسان براي انجام دادن كاري است. بر اين اساس، گفته‌اند: استطاعت اخص از قدرت است؛ زيرا هر مستطيعي قادر است، ولي هر قادري مستطيع نيست. در اصطلاح فقهي، استطاعت به معناي توانايي انجام دادن واجبات يا تكاليف به كار رفته كه گاه از آن به استطاعت عقلي يا عادي يا عرفي تعبير مي‌شود و شرط انجام دادن تكاليف است. مقصود از استطاعت در باب حج، مفهومي خاص‌تر يعني توانايي حج ‌‌گزاردن بر پايه ضوابط و احكام شرعي مانند داشتن توشه و وسيله سفر است كه در اصطلاح فقيهان، گونه‌اي «استطاعت شرعي» به شمار مي‌رود در واقع استطاعت در حج به معني توانايي مالى و بدنى است به اين معنى كه بر زاد و راحله و نفقۀ رفتن و آمدن خود و نفقۀ عيال واجب النفقۀ خود تا زمان برگشتن قادر باشد و از مرض مانع سفر و ضرر مالى و بدنى در راه، سالم بماند.‌ بيمارى يا مانعى كه به سبب آن خداوند او را معذور دارد و همچنين ظن ضرر داشته باشد بلكه خوف ضرر كافى است. استطاعت از شرايط وجوب حج و تحقق حجة الاسلام است كه با حصول شرايطي محقق مى‌شود. اين پايان‌نامه درصدد آن است كه ابتدا به نگاهي كلي از منظر شيعه و سني به مفهوم استطاعت بپردازد و سپس مستندات فقهي مانعيت خوف در استطاعت حج از منظر فريقين را مورد بررسي قرار دهد تا در انتها وجه اشتراك و افتراق ديدگاه فريقين در حكم مانعيت خوف در استطاعت حج آشكار گردد .