پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

با توجه به موضوع تحقيق كه بررسي مشروعيت شروط اختياري ضمن عقد نكاح در فقه مي¬باشد، و با توجه به اينكه خانواده اولين واحد اجتماع است، داراي يك سلسله قواعد و شروطي مي¬باشد كه روابط خانواده را تنظيم مي¬كنند. اين شروط مي¬توانند هم از نظر فقهي و هم حقوقي مورد بررسي قرار گيرند، ولي به دليل گستردگي دامنه كار و ضيق وقت، فقط جهت فقهي آن¬ها در اين تحقيق مورد بحث ما مي-باشد. اما هدفي كه در اين موضوع دنبال مي¬شود آشنايي زوجين با مشروعيت شروطي است كه مي¬توانند ضمن عقد نكاح از طرفين خود مطالبه كنند. هر چند اخلاق، عاطفه و وظيفه¬شناسي نيز بايد چاشني اين شروط باشد تا زمينه استحكام كانون خانواده نو بنياد زوجين بيشتر فراهم شود. از مهمترين موضوعاتي كه نياز به بررسي دارد چگونگي ارتباط قرارداد (عقد) با شرطي است كه در ضمن آن گنجانده مي¬شود. فقها از ديرباز اهتمامي شايسته به نظريه شرط و مباحث مرتبط به آن، به ويژه شرط ضمن عقد داشته¬اند، اين مسئله در قراردادها جايگاه مهم و اساسي دارد و در روايات و آيات مورد توجه قرار گرفته است. فقها اسلام درباره شرايط صحت و اعتبار و آثاري كه بر شرط فاسد يا صحيح بار مي¬شود. نظرات متفاوتي دارند هر چند در برخي موارد داراي اجماع و اتفاق نظر مي¬باشند. از جمله اتفاق نظر در عدم لزوم وفا به شرط فاسد و احكام آن مي¬باشد. به عنوان مثال مي¬توان نظر شيخ مرتضي انصاري در كتاب مكاسب را ذكر كرد. با توجه به اين كه شرط ضمن عقد الزام و التزام به قيدي در ضمن عقد است، از جمله مباني فقهي آن مي¬توان به قاعده المؤمنون عند شروطهم و آيه يا ايها الذين امنوا اوفوا بالعقود اشاره كرد. همچنين از مهمترين شروط صحت اين شرط مي¬توان به عدم مخالفت با كتاب و سنت و عدم تنافي با مقتضاي عقد اشاره كرد. البته به خاطر ويژگي¬هاي عقد نكاح نمي¬توان ضمانت اجراي كلي مربوط به تعهدات را در مبحث احكام شروط به طور كامل در اين عقد ويژه (نكاح) جاري ساخت. اما تأثير اين شروط و اين كه چه احكامي را دنبال مي¬كنند بستگي به عواملي از جمله تقدم و تأخر و ... شرط از عقد دارند.