پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

در تاريخ فلسفه اسلامي فارابي ملقب به "معلم ثاني" و "موسس فلسفه اسلامي" دانسته شده است. ايشان در فلسفه به "مكتب حق" قائل است و همه فلاسفه را به رغم اختلاف ظاهري طالب يك حقيقت مي داند. وي همچنين ميان فلسفه و دين، قائل به وحدت است يعني از ديگاه ايشان، حقيقت ديني و فلسفي هيچ گاه تعارض ندارند. دو واژه "وجود" و "ماهيت" از زمان فارابي و در آثار فلسفي وي استقرار مي يابند. فارابي صريحا سخن از تفاوت ميان موجود و وجود مي گويد و در سنت فلسفه اسلامي ظاهرا او نخستين كسي است كه اين مطلب را مورد بحث قرار داده است. وي تفاوت ميان موجود و وجود را در عرصه ماهيت شناسي و در مورد ماهيات مركب مطرح مي كند در حاليكه اين تفاوت در ماهيت بسيط وجود ندارد و بنابراين در اجناس عالي موجود و وجود به يك معناست. فارابي نخستين فيلسوفي است كه نظريه تمايز وجود و ماهيت را به منظور تاسيس متافيزيك مبتني بر علم التوحيد مطرح كرده است. وي در ادامه با طرح برهان "اسد و اخصر" به اثبات واجب تعالي به عنوان سرسلسله كاروان هستي پرداخته است. او همچنين به مسئله صفات واجب تعالي نيز توجه كرده تا راه هر گونه تشبيه و تنزيه افراطي را مسدود كند. در نهايت به ارتباط مبدا هستي و مراتب آن اشاره مي كند و از اين رهگذر تعامل در ميان خود مراتب هستي را مورد توجه قرار مي دهد.