پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده خداوند بانعمت بيان وخطاب انسان را از ديگر موجودات متمايز ساخته و در كتاب آسماني خود گاهي مستقيم وگاهي غير مستقيم انسان را مورد خطاب قرار داده است . خداي سبحان در آيات قرآن كريم ، رسول اكرم (صلي الله عليه وآله ) را به عنوان اولين مخاطب وحي ، به شيوه هاي مختلفي مورد خطاب قرار داده است .در برخي از اين آيات مخاطب ، شخص ايشان است كه در اين پژوهش به دسته بندي اين آيات از منظر تفسير الميزان پرداخته شد . در اكثر اين آيات خطاب خالي از مدح يا نكوهش است كه نمونه هايي بيان شد . برخي از اين آيات به نوعي حضرت را ستوده وايشان را در انجام رسالت دلگرم كرده است .اما آن دسته آياتي كه با صيغه هاي شرط ، نهي ، استفهام ، امر به استغفار ومانند آن آمده است ، با شان ايشان ومقام عصمت ظاهرا سازگاري ندارد .اين دسته از آيات جمع آوري شده واز منظر الميزان تفسير شده است .برطبق نظر اول ايشان اين آيات از باب «به درب مي گويم ديوار تو بشنو » است ؛ مخاطب هرچند پيامبر (صلي الله عليه وآله ) است اما مقصود امت ايشان هستند . اين ديد گاه مشهور مفسران نيز هست .وبر طبق نظر اخير ايشان در بيشتر مواردي كه خطاب نهي تكليفي ، به شخص حضرت شده است نيازي به تاويل وتوجيه نيست ؛ ايشان هم مانند همه ي انسان ها مكلف هستند وعصمت ايشان مانع اختيار وتكليف نيست .اگر نهي ازنوع نهي ارشادي باشد ، دربردارنده ي تكليف نيست تا باعصمت تنافي داشته باشد .ضمن اين كه خطاب به كسي كه حتما اطاعت مي كند، اثر گذاريش را در ديگران بيشتر مي كند . كليد واژه : خطاب ، عتاب ، عصمت پيامبر (ص) ، الميزان