پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده ضرردرلغت به معناي نقصان وكمبودي است كه برشيء وارد مي شود.اين نقصان مي تواند جنبه فردي،اجتماعي،مادي يا معنوي داشته باشد؛همچون ضرر به جسم و روح،مال،فرزند و همسر، ضرر به دين ومكتب،جامعه وديگران.بر اين اساس، هر گونه كاري كه انسان را از هدف اصلي باز مي دارد به عنوان امر ضرري شناخته و معرفي شده است. كسي كه به نيازهاي طبيعي و غريزي خود در چارچوب هدف آفرينش پاسخ ندهد، خود را گرفتار نقصي نموده؛ كه اورا از كمال باز مي دارد. ازآنجاكه فطرت انسان به طور طبيعي كمال جو و گريزان ازنقص است؛آموزه هاي عقلاني و وحياني قرآن كريم به مدد انسان آمده تا كمالات را به وي بشناساند و راه دست يابي به آن را بياموزاند. ازطرف ديگر جامعه اسلامي براي قرآني شدن نيازمند مراعات تمام جزئيّات است،امّادر بسياري ازمصاديق رفتاري، براساس قاعده لاضرر عمل نمي شود، لذاتحقيق حاضردرپاسخ به اين سؤال كه درقرآن كريم اضراربه نفس چگونه تبيين شده است؛جايگاه قاعده لاضرر،نفي تشريع حكم ضرري درقرآن،مباني عدم مشروعيت ضرر،عوامل ومصاديق اضراربه نفس وغيررا ازمنظرآيات قرآن بررسي مي كند.سپس به بيان حكم حرمت،وجوب وجوازضرر،آثارو پيامدهاي دفع ضررازمنظرآيات وراههاي پيشگيري ازآن مي پردازد و درپايان خداوندرا به عنوان تنهاقادر بر رساندن هرگونه نفع وضررمعرفي مي نمايد. البته باتوجه به اهميت اين موضوع وپيدايش مصاديق جديداضرابه نفس واضراربه ديگران درزمان حاضر؛به بررسي برخي ازآن مصاديق دربخش ضمائم پرداخته مي شود؛تاضمن آشنانمودن خواننده بااين مصاديق،حكم آن هم بيان شود.