پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

ادلّه در امر قضاوت از ديرباز مورد توجه بوده است، چنان كه خداوند به حضرت داوود (عليه السلام) مي‌فرمايد در قضاوت از دلايل مثل بيّنه و قسم دادن با نام من قضاوت نما و بعد از او انبياي ديگر مخصوصاً پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) و بعد از ايشان حضرت علي (عليه السلام) نيز چنان عمل مي‌فرمودند و براي اثبات جرم به ادلّه استناد مي‌كردند. ادلّه اثبات در فرآيند دادرسي نقش اساسي دارد، چه آن كه به وسيله آن حقوقي كه در مرحله ثبوت وجود دارد در مرحله اثبات به مَنَصه‌ي ظهور مي‌رسد. در اين پايان‌نامه كه به عنوان ادلّه استناد قاضي براي اثبات جرم با رويكرد علم قاضي است به اين مبحث پرداخته شده است كه قاضي براي اثبات جرم مجرم از چه دلايل و مستنداتي استفاده مي‌كند. دلايلي كه مورد بررسي قرار گرفته است شامل ادلّه‌ي خاص اثبات جرم كه عبارتند از: اقرار، بيّنه، قسم، قسامه، سند و علم قاضي مي‌باشد و ادلّه‌ي عام اثبات جرم كه عبارتند از: اَماره و اصول عمليه (برائت) و ادلّه با يكديگر مقايسه مي‌شوند و از نظر دلالت، شدت و ضعف دارند و در آخر، علم قاضي از ديدگاه فقهي و حقوقي مورد بررسي قرار مي‌گيرد. البته اعتبار علم قاضي به عنوان دليل اثبات دعوي، محل بحث و اختلاف فقهاي اماميه بوده است، امّا مشهور قائل به حجّيت و اعتبار علم قاضي هستند و حقوق‌دانان نيز درباره علم قاضي نظرات مختلفي دارند كه اكثراً علم قاضي را به عنوان دليل، قبول ندارند. واژگان كليدي: ادلّه،‌ اثبات، علم قاضي، بيّنه، قسم، حجّيت، استناد، جرم، قضاوت.