پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده پژوهش حاضر درصدد تبيين و بررسي جايگاه اخلاق در نظام حقوقي خانواده از ديدگاه آيات و روايات است. قرآن كريم و روايات معصومين كه سرچشمه وحي الهي و كشتي نجات بشريت هستند، براي مسئله خانواده ومسائل مربوط به آن اهميت خاصي قائل شده‌اند. خانواده از نظر ظاهري كوچك‌ترين واحد اجتماع است، ولي از جهت اهميت و ارزش، اساس و پايه اجتماع را تشكيل مي‌دهد. يكي از مهم‌ترين عناصر در نظام حقوقي خانواده در اسلام اخلاق است، كه جايگاه بسيار مهمي در اين زمينه دارد. اخلاق و حقوق در نظام حقوقي خانواده رابطه نزديك و تنگاتنگي دارند. اخلاق موجب تلطيف در روابط اعضاي خانواده شده و محوريت پيدا مي‌كند. دين اسلام نگرش خاصي به مسئله طلاق دارد و در نگاه اول آن را مبغوض و آخرين راه‌حل مي‌داند. در آيات و روايات مختلفي طلاق، عده، و رجوع و ابعاد گوناگون اخلاقي و حقوقي آن را مشخص مي سازد. معاشرت و رفتار پسنديده در خانواده مورد سفارش قرآن گرفته است و در تعاليم اسلامي كيفيت اين معاشرت به معروف و نمونه‌هاي آن همچون اخلاق نيكو، وفاداري، عفو و گذشت و ... بيان شده است و مصاديق حقوقي آن از جمله نفقه، اجرت‌المثل، مهريه و مسائل مربوط به آن نيز آورده شده است. رويكرد عادلانه اسلام به حقوق مالي و معنوي زوجين و اعضاي خانواده با بررسي آيات و روايات مربوط به استقلال مالي و قلمرو آن و تقسيم كارهاي منزل كه براساس تفاوت‌هاي جسمي و روحي زن و مرد و ظرفيت‌هاي رواني و اخلاقي آن‌ها است روشن مي شود. جايگاه اخلاق در رابطه والدين با فرزندان و فرزندان با والدين نيز به‌خوبي در آموزه‌هاي ديني مورد توجه قرار گرفته است، از نامگذاري فرزندان و لزوم تعليم ادب و آموزش معارف ديني و احكام تا لزوم احسان به والدين و قلمرو اخلاقي و حقوقي اطاعت و احترام به والدين و نقش مؤثري كه هر كدام از والدين و فرزندان درزندگي يك‌ديگر دارند. بيان تمام اين مطالب گوياي توجه ويژه اسلام به مسئله اخلاق در ابعاد مختلف نظام حقوقي خانواده و حاكم بودن روح اخلاق در تمام زواياي آن است. واژگان كليدي: خانواده، اخلاق، نظام حقوقي، آيات، روايات.