پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده اين مقاله در صدد است تحقيقي جامع در مورد احاديث معروف به إثنا عشر انجام دهد. در معتبر ترين كتب روايي اهل تسنن و شيعه آمده است كه پيامبر اكرم (?) فرمودند: «بعد از من 12 خليفه مي آيند.» بعد از اينكه متون روايت را در لابه لاي كتب معتبر روايي عامه و خاصه استخراج مي كند آن را در سه مرحله مورد بررسي قرار مي دهد. در مرحله اول سند روايت را در بوته نقد كتب رجالي قرار مي دهد. بعد از اينكه صدور حديث از جانب شخص پيامبر (?) ثابت شد به سراغ دلالت آن مي رود كه منظور حضرت از بيان اين فرمايش چه بوده است؟ در اين مورد بين علماي اهل تسنن اختلاف زيادي است. چون اين عدد با تعداد خلفاي مورد قبول آنها منطبق نيست در توضيح مراد و منظور پيامبر (?) بحث هاي زيادي كرده اند ولي به قول مهلب به نتيجه قطعي نرسيده اند. در مرحله سوم بايد مصاديق اين 12 نفر معرفي شوند در اينجا نيز بين علماي عامه تشتت آراي بسياري است؛ بعضي 12 نفر را مي شمرند و بعضي ديگر مي گويند: «ما چند تاي آنها را مي شناسيم و بقيه تا قيامت مي آيند» برخي شرط توالي را ناديده مي گيرند و ديگري عدد را محصور در 12 نمي داند. براي تكميل بحث كساني كه به عنوان خليفه پيامبر معرفي شدند از ديدگاه اهل تسنن مورد نقد قرار مي گيرند. اما از آن طرف از ديدگاه علماي شيعه در روايت هيچ جاي ابهام و نامفهومي وجود ندارد و اين گونه نيست كه پيامبر (?) فقط عدد خلفاء را بدون هيچ راهنمايي ديگري به صورت يك معما بيان كرده باشند. بلكه وقتي اين حديث در كنار حديث «ثقلين» و حديث «من مات و من لم يعرف امام زمانه...» و برخي آيات قرآن قرار مي گيرد اين نتيجه به دست مي آيد كه بايد 12 امام معصوم و واجب الإطاعة از اهل بيت پيامبر (?) تا قيامت در ميان امت باشند و مردم را به حق و حقيقت هدايت كنند. علاوه بر اين در ميان روايات معروف به «اثنا عشر»احاديثي هست كه پيامبر (?) بعد از بيان عدد خلفاء نام تك تك آنها را به تفصيل بيان مي كنند. اين تحقيق بدين نتيجه مي رسد كه مصاديق واقعي خلفاي دوازده گانه پيامبر (?) همان ائمه ي إثنا عشر شيعه هستند. كلمات كليدي اين تحقيق عبارتند از: خليفه، امير، نقباء، إثنا عشر.