پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده مناظره كه مباحثه پيرامون دو رأي متقابل به منظور ايجاد علم در طرف مقابل مي¬باشد، مي¬تواند برهاني و غيربرهاني باشد بنابراين در مناظره شخص تنها از برهان منطقي و استدلال¬هاي عقلاني سود نمي¬برد بلكه از هر چيزي كه باورها و اعتقاداتش را تثبيت كرده و به اثبات رساند، بهره مي¬جويد. شيوه مناظره¬هاي قرآني بر رعايت ادب، احترام، حق گرايى و استدلال متين و قاطع با مخالفان است. و نيز روش‌شناسي مناظره خداوند متعال و مناظره اعتقادي انبياء عليهم¬السلام با مخالفان در قرآن نشانگر روش‌شناسي علمي و عملي مناظره بر اساس قرآن است. بر اساس اين تحقيق، حقيقت¬يابي و روشنگري ستون اصلي همه مناظرات قرآني را تشكيل مي‌دهد. ايمان به گفته‌هايشان، حق جويي و حق گويي در هر شرايط، دلسوزي و احترام متقابل، انصاف با خصم و عدم تعصب و تحقير مخالفان، عدم تحميل آراء و عقايد، شجاعت و صراحت در بيان از ويژگي‌هاي موفقيت در اين مناظرات است. روش انبياء الهي عليهم السلام (مثل مناظره موسي و ساحران) به گونه‌اي بود كه فرد مقابل خود را در موقعيتي قرار مي‌دادند كه شخصاً، به بطلان آراء و عقايد خود برسد و با نرمي و مدارا (مثل ابراهيم و ستاره پرستان و ...) همواره تلاش مي‌كردند كه خصمشان دست از عناد و لجاجت بردارد. همچنين به ناظران بيروني و فهم عمومي جامعه (مثل ابراهيم و بت¬پرستان) اين امكان را مي‌دادند كه به داوري سالم و دور از اجبار و اكراه بپردازند و حقيقت را در بيابند. ناگفته پيداست كه رعايت اين عوامل و روش‌ها موجب نفوذ در دل‌هاي پاك و خالي از تعصب عموم جامعه مي‌شد و اگر رياست طلبي و ثروت اندوزي عده‌اي كه پست و مقام خود را در ياوه-سرايي، تهديد مؤمنان و ماندن مردم در جهالت و گمراهي مي‌ديدند نبود، توده‌هاي مردم (مثل نوح و قومش) به راحتي تسليم منطق‌هاي قوي و براهين استوار انبياء عليهم‌السلام كه همان نداي فطرتشان بود مي‌‌گشتند. لذا با فراگيري مهارت‌هاي لازم در زمينه مناظره و روش‌هاي مقابله با مغالطه و سفسطه در دام اهل باطل و دشمنان اهل اسلام گرفتار نشوند. و با اجراي مناظرات فرضي در بين صاحب¬نظران مختلف البته با رعايت موازين اخلاقي و اصولي عاملي بر رشد و پويايي تفكر و انديشه در جامعه شوند. و از همين طريق روش‌‌ خداوند و انبياء الهي عليهم السلام به صورت كاربردي درآمده و روشنايي بخش راه مناظره كنندگان و مبلغين اسلام و تشيع خواهد شد. كليدواژگان: روش، روش شناسي، مناظره، مناظرات قرآني، برهان، مغالطه، جدل