پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده: انسان بر اساس گرايشات معنوي و ديني، به منظور نيل به كمالات الهي، ناگزير از برقراري روابط اجتماعي به وسيله مصاحبت، مرافقت و مجالست با همنوعان خود مي‌باشد. صحت و سلامتي اين روابط در گرو تحصيل آداب و دفع آفات است، آدابي كه دين مبين اسلام، بيانگر اتم آنها بوده و تاكيد پيامبر مكرم اسلام (صلي‌الله‌عليه‌و‌آله) بر رسالت خود در تتميم مكارم اخلاقي و حجم انبوه آيات و روايات مربوط به حوزه رفتارها و آداب معاشرت، حاكي از جايگاه ممتاز اسلام در اين عرصه است، به واسطه جايگاه ممتاز و متمايز دين مبين اسلام به عنوان بهترين پاسخگوي نيازهاي بشر امروزي، انجام پژوهش هايي پيرامون شناسايي و معرفي آدابي كه در اين دين، ارزشمند دانسته شده و در زمره ي برنامه هاي تربيتي اين آيين در حوزه اخلاق و فضايل قرار مي گيرد، ضرورتي جدي است. انسان به عنوان موجودي اجتماعي نيازمند دريافت برنامه اي جامع براي اين حوزه هاست . در آموزه‌هاي ديني براي همه روابط اجتماعي در محدوده خانه و خانواده و از قبيل ارتباط والدين و فرزندان، ارتباط زوجين و ارتباط خويشاوندان از جمله: حفظ حريم و خوش‌رفتاري، تأمين نيازهاي جنسي، روحي، اجتناب از تند‌خويي، احسان به والدين، تربيت قرآني فرزند، صله ارحام و آداب مهماني، آداب مشروح وضع شده است. همچنين شريعت اسلام براي روابط اجتماعي در گستره بيرون از كانون خانه و خانواده و در سطح جامعه نيز آداب و احكام عمومي و اختصاصي مفصلي چون عفو و حسن خلق، صداقت و امانتداري، انفاق و احسان و ارتباطات عالم و متعلم و همسايه داري و يتيم نوازي و حق تعامل تشريح نموده است. بي‌ترديد در طول ساليان بسياري كه پس از ظهور اسلام طي شده، اين قوانين و آيين‌ها، كماكان كهنه نگشته و حتي دانشمندان علوم اجتماعي و روان‌شناسي نيز، آنها را موجبات سعادت آدمي و مطابق با علوم روز جهاني پنداشته و به كارگيري شان را توصيه مي‌نمايند. اگر چه غربي‌ها به علت در خطر ديدن نابودي انديشه ‌هاي خود، كمتر به اين امر اعتراف مي‌كنند وليكن برخي از دانشمندان حقيقت‌جو، به استحكام پايه‌هاي روابط اجتماعي و خانوادگي با تأسي از آموزه‌هاي اسلام و قرآن اذعان داشته و آن را امري اجتناب‌ناپذير مي‌پندارند. واژه‌هاي كليدي: قرآن، آداب، معاشرت، روابط اجتماعي (خانواده، جامعه)