پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تفكر به معني انديشيدن و تدبر در كاري؛ ضامن سعادت بشري مي باشد و از آن به عنوان كليد انسان شدن و انسان زيستن، ياد مي كنند. جهت درك ارزش والاي تفكر، همين بس؛ كه طبق روايات وارده: يك ساعت تفكر، برتر از يك سال و به عبارتي هفتاد سال عبادت است. اما جهل به معني ندانستن، گاهي در مقابل علم به كار مي رود و گاهي در مقابل عقل. ولي غالب آنچه در روايات آمده منظور جهل در مقابل عقل مي باشد و جهل در اين مجموعه هم، در اين راستا آمده است. تفكر، حاصل عقل است همانطور كه عدم تفكر حاصل جهل است. قرآن كريم به دفعات، انسان ها را به استفاده از عقل فراخوانده و افرادي كه از عقل خود استفاده نمي‌كنند را بدترين جنبندگان روي زمين دانسته است. قرآن ارتكاب برخي گناهان را به عدم استفاده از عقل نسبت مي‌دهد و با ايجاد ارتباط بين ديانت و عقلانيّت؛ كافران، مشركان، بت‌پرستان و...، را انسان‌هايي نادان معرفي مي‌كند. از آنجا كه اكثريّت بشر از نعمت عقل برخوردارند؛ گاه مي‌شود مقتضاي تفكر و انديشه‌ورزي فراهم است ولي موانعي بر سر راه است تا انديشه‌ورزي صحيحي تحقق نيابد در نتيجه پيامد‌هايي هم به دنبال خواهد داشت؛ در مجموعه حاضر، مؤلف پس از تعريف واژه گاني چون عقل و جهل و تفكر از ديدگاه هاي مختلف، با استناد به آيات و روايات و تحليل برخي آيات به كمك تفاسير، موانع تفكر و آثار ترك آن را مورد بررسي قرار داده است. براي موانع تفكر تقسيم بندي هايي وجود دارد آنچه در اينجا مدّ نظر است موانع دروني و بيروني مانند پيروي از هواي نفس، غفلت، تكيه بر ظنّ، تقليد كوركورانه، خرافه پرستي و.... مي باشد. در صورت وجود مانع، آثاري بر ترك تفكر مترتّب مي شود كه از آن جمله مي توان به اين موارد اشاره كرد: پيروي از شيطان، گرايش به بت‌پرستي، ممانعت از ايمان، انحطاط، بي‌ادبي، هنجارشكني و... . اصولاً افرادي كه فاقد تفكري صحيح هستند در زمرة اشخاصي چون بت‌پرستان، كافران، مشركان و... . قرار خواهند گرفت